69
264
[Harita ve grafiklerle yeni Cumhuriyet’in
ekonomi atlası]
Z[adig]. Khanzadian, Atlas de Geographie Economique de Turquie, L. de
Bertalot, Paris, 1924
. [4], 28 s, 30 harita/planş (14 nolu planş hiçbir nüs-
hada olmadığı gibi bu nüshada da yoktur),
yazarından ithaflı ve imza-
lı
, 54.5 x 37 cm (folyo), kağıt kapağında. Ermeni subay Khanzadian ta-
rafından hazırlanan eser genel bir Türkiye tarihinin ardından Türkiye’nin
ekonomik coğrafyasına dair istatistiksel bilgiler vermektedir. Türkiye
madenleri, tarımı, denizcilik ve hayvancılığı ile ulaşım araçları hakkında
sözel bilgiler verilmektedir. Atlas kısmındaki harita ve planşların bir kıs-
mı bizzat yazar tarafından hazırlanmış, bir kısmı ise başka kaynaklardan
derlenmiştir. Yazarın
Atlas de Geographie Economique de Syrie et du
Liban
(1926),
Atlas de Geographie Economique de la Paléstine
(1932)
gibi başka atlas çalışmaları da olmuştur.
Ğ
3.500
€
1.130
265
[Kalenderhâne Camii hakkında çok kapsamlı
bir eser (2 cilt)]
Cecil L. Striker ve Y. Doğan Kuban (editörler), Kalenderhane in Istan-
bul. The Buildings, their History, Architecture, and Decoration (1. cilt
altbaşlığı); The Excavations (2. cilt altbaşlığı) Final Reports on the Arc-
haeological Exploration and Restoration at Kalenderhane Camii 1966-
1978, Verlag Philipp von Zabern, Mainz, 1997-2007
. 1 cilt: xv, 150 s,
metin içinde 90 çizim, plan, harita, kroki vs, metin sonunda 179 levha,
38 katlanır rölöve, plan, kroki vs; 2. cilt: x, 387 s, metin içinde 102 resim,
metin dışında 26 levha, 36.5 x 26 cm (folyo), bez ciltlerinde. Kalender-
hane Camii, İstanbul’un Vefa semtinde Doğu Roma döneminden kal-
ma bir yapıdır. Bozdoğan Kemeri’nin en doğu ucunun güneyinde yer
alır. Doğu Ortodoks Kilisesi formundadır. 18. yüzyılda Osmanlılar tara-
fından camiye çevrilmiştir. Yüksek olasılıkla kilise ilk durumunda The-
otokos Kyriotissa’ya adanmıştı. Yapı, Yunan haçı kemerli Bizans kilisesi
örneğinin var olan birkaç örneğinden birini temsil eder. Plan ve üslup
özelliklerine göre binanın 9. veya 10. yüzyıla ait olduğu varsayılır. Yapı
Osmanlı döneminde ilk olarak Kalender Tarikatı’na mensup dervişler
tarafından kullanıldığından adı Kalenderhane olmuştur. İstanbul’un
1453 yılında fethinden sonra, kilise Fatih Sultan Mehmed tarafından
Kalenderi dervişlerine verildi. 18 nci yüzyılda Babüssaade (saray) Ağası
Maktul Beşir Ağa tarafından camiye dönüştürüldü.
Ğ
350
€
110
266
[İstanbul’un Bizans dönemi anıtları]
W[ilhelm]. Salzenberg, Alt Christliche Baudenkmale von Constanti-
nopel vom V. bis XII Jahrhundert, Im Anhange des Silentiarius Pau-
lus Beschreibung der Heiligen Sophia und des Ambon, Ernst & Korn,
Berlin, MDCCCLIV [1854]
. xii, lii, 140 s, metin içinde 2 çizim, metin
dışında 1 levha, 1 harita, 34 x 26 cm (folyo), karton cildinde. Wilhelm
Salzenberg (1803-1887) Alman mimardır. İsviçreli mimar Gaspare
Fossati 1847-1849 arasında Ayasofya’da önemli onarımlar yaptığı sı-
rada İstanbul’a gelen Alman mimar W. Salzenberg, dünya mimarlık
tarihinin bu önemli yapısı ile ilgilenme imkânını bulmuş ve Fossati’nin
binanın içinde kurduğu iskelelerden geniş ölçüde faydalanarak istedi-
ği desenleri yapabilmiştir. Normal zamanlarda yabancıların Ayasofya
içinde çalışmalarının çok zor olmasına karşılık, binanın restorasyon
sebebiyle kapalı olması onun bu çalışmalarını kolaylaştırmıştır. Sal-
zenberg, kraldan Kasım 1847’de görevlendirme emrini almış ve Ocak
1848’de çalışmalara başladığını bildirmiştir. Salzenberg, Ayasofya’nın
mimarisinden başka, Fossati tarafından üstleri açılarak gün ışığına
çıkarılan mozaiklerinin de resimlerini çizmiştir. Gerek Ayasofya, ge-
rek İstanbul’daki başka eski Bizans kiliselerinde yaptığı incelemeleri,
çağına göre son derecede lüks baskılı folyo boyutlu albümde topla-
mıştır. Kitabın sonundaki ekte Ayasofya ve içindeki ambonun 6. yüzyıl
yazarlarından Pavlos Silentiarios tarafından düzenlenen övgüsünün
C. W. Kortum eliyle yapılmış tercümesi yer alır. Salzenberg bu büyük
boyutlu kitabında, İstanbul’un başka Bizans kiliselerine dair bilgiler ve
çizimler verdikten başka, Ayasofya’da, Fossati’nin temizleyerek açığa
çıkardığı mozaik resimlerin renkli kopyalarını kitabında yayımlamıştır.
Bu resimler asıllarının üslubunu tam olarak aksettirmez ise de mo-
zaiklerin üstleri tekrar kapatıldığından, yeniden açıldıkları 1930’lu yıl-
lara gelinceye kadar, Ayasofya mozaiklerine dair tek görüntü belgesi
263
264
