ALİF ART
Gravür, Harita ve Kitap Müzayedesi – VI
72
f.
[Herbert Vivian], Myself Not Least: Being the Personal Reminis-
cences of “X”, Henry Holt, New York, 1923
. [1], 375 s, 22.5 x 14.5 cm,
bez cildinde. Herbert Vivian (1865-1940) İngiliz gazeteci ve yazardır.
“Whirlwind” adlı derginin kurucusu ve aynı zamanda editörüdür. I.
Dünya Savaşı sırasında bir çok Avrupa şehri ile beraber Osmanlı’nın
Balkan yarımadasındaki topraklarını dolaşmıştır. Dönemin uluslara-
rası diplomasi ve siyasetine dair birçok bilgi ve gözleme yer veren
ilginç bir kitaptır.
g.
A[lbert]. C[harles]. Wratislaw, A Consul in the East, William Black-
wood & Sons, Edinburgh & London, 1924
. [4], 361 s, 20 levha, 22 x
14.5 cm, bez cildinde. Albert Charles Wratislaw (1862-1938) İngiliz
diplomatıdır. Göreve konsolosluk tercümanı olarak İstanbul’da baş-
ladı (1883). 21 yaşında geldiği İstanbul’u anlattığı bölümde şehrin
‘sudan ucuz’ fiyatlarını, boş zamanını sporla geçirmek isteyenlere
yazın, kriket, tenis veya yelkenle, kışın da binicilik veya futbolla su-
nulan imkânları anlatır. Göksu, Beykoz veya Tarabya’da yapılan kriket
maçları, Péra’nın tiyatroları, Concordia ve Palais de Cristal’daki
café
chantantları
ve Concordia’nın yasadışı kumarhaneleri 1880’lerin
İstanbul’unun sosyal yaşamına ışık tutar. 1888’de İzmir’de konsolos
yardımcısı olarak çalışırken şehrin nüfusunu 250 bin olarak tahmin
eder. İzmir’i dar, eğri büğrü ve pis sokaklarıyla, yazın bunaltıcı hava-
sıyla yaşanacak bir yer olarak pek beğenmez ve Bornova’da oturmayı
tercih eder. Şehrin İngiliz nüfusunun önemli bir kısmını barındıran
Bornova’da hayat çok renklidir. Tenis kortları, futbol kulübü ve yo-
ğun İngiliz sosyetesi ile Bornova Wratislaw’a hoşça vakit geçirebile-
ceği olanaklar sunar. Şehrin İngiliz kolonisini uzun uzun anlatırken
burada birkaç nesilden beri yaşayan vatandaşlarının İngilizce’yi fark-
lı bir aksanla, araya Türkçe deyimler katarak konuştuklarını görerek
hayret eder; diğer taraftan kapitülasyonlarla Osmanlı tebaası olma-
yanlara uygulanan hukuk sistemini örnekler vererek anlatır. Bunlar-
dan başka birçok ilginç konuya yer verilen kolay okunan çok nadir
bir hatırattır. Müzayedeye sunulan nüsha Peter Hopkirk’in ex-libris
etiketini taşımaktadır.
h.
James Headlam-Morley, Studies in Diplomatic History, Methu-
en, London, 1930 (1. baskı)
. vii, 312 s, 22.5 x 14 cm, bez cildinde.
Elimizdeki eser, İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nda tarih danışmanı ola-
rak çalışan Headlam-Morley’ın çeşitli yazılarını bir araya getiriyor.
İngiltere’nin Mısır siyasetini ele alan
British Policy Towards
Egypt
,
Kıbrıs’ın İngiliz idaresine geçişini ele alan
The Acquisition of Cyprus
in 1878
ve uluslararası siyaset açısından Boğazlar’ın durumunu an-
latan
The Black Sea, the Bosphorus and the Dardanelles
kitapta yer
alan Osmanlı dönemi ile alakalı olan yazılardır.
Ğ
1.500
€
480
271
[İngiliz diplomatlar ve uluslararası siyaset
(8 kitap)]
a.
Edgar T[revelyan]. S[tratford]. Dugdale, Maurice de Bunsen:
Diplomat and Friend, John Murray, London, 1934
(1. baskı). xii, 359
s, metin dışında 14 levha, ex-library, 22 x 14 cm, bez cildinde. Sir
Maurice William Ernest de Bunsen (1852-1932) İngiliz diplomat-
tır. 1906-1913 arasında İspanya’da, 1913-1914’te Avusturya’da
İngiliz Büyükelçiliği görevinde bulunmuş, I. Dünya Savaşı’nın pat-
lak vermesiyle birlikte geri çağrılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’na
karşı İngiliz savaş politikasını belirlemek maksadı ile 1915 yılında
kurulan “De Bunsen Komitesi” başkanlığına getirilir. 14 bölümden
oluşan kitabın 2 bölümü de Bunsen’in İstanbul’da geçen günlerini
anlatır. 1897-1902 yılları arasında İstanbul’da bulunan de Bun-
sen burada yaşadıklarını bir son derece samimi bir şekilde kaleme
almıştır.
b.
Kenneth Edwards, The Grey Diplomatists, Rich & Cowan Ltd, Lon-
don, 1938
. 328 s, 19 levha, 4 harita, 22 x 14 cm, bez cildinde. Ed-
wards, müzayedeye sunduğumuz bu eserinde, İstanbul ve İzmir’de
bulunduğu zaman zarfında bizzat tanık olduğu olayları mizahi bir
üslupla anlatmaktadır. Olayları anlatırken kullandığı cümleler ve
seçtiği kelimeler adeta yaşanan olayların gözümüzün önünde can-
lanmasını sağlayacak niteliktedir.
c.
Lancelot Oliphant, An Ambassador in Bonds, Putnam, London,
1946
. xv, 227 s, metin dışında 16 levha, 22 x 14 cm, şömizli bez
cildinde. Sir Lancelot Oliphant (1881-1965) İngiliz diplomattır. 1903
yılında dışişleri bakanlığında çalışmaya başladı. 1905 yılında Sir
Nicholas O’Conor’un büyükelçiliğinde 3. Sekreter olarak İstanbul’a
atanan yazar kitabın 3. bölümünde yazın Tarabya’da, kışın Péra’da
geçen günleri anlatır. Boğaz’da yapılan kayık gezintilerinden, civar-
daki korularda atlı olarak yapılan gezintilerden, kriket, polo ve tenis
gibi oyunlardan, elçilik yatı Imogene ile çıkılan deniz gezintisi ve pik-
niklerden, kışın ise Péra’da bulunulan sürede çarşıda Ermeni, Yahudi
veya Türk dükkancıların dükkanlarındaki sonu gelmeyen pazarlıklar-
dan bahseder.
d.
Akdes Nimet Kurat (editör), the Despatches of Sir Robert Sutton,
Ambassador in Constantinople (1710-1714) Camden Third Series
Volume LXXVIII., Offices of the Royal Historical Society, London,
1953
. [6], 220 s, ex-library, 16.5 x 21 cm, bez cildinde. Konuyla
ilgili
Türk-İngiliz Münasebetlerinin Başlangıcı ve Gelişmesi, 1553-
1610
(1953) isimli bir başka kitabı daha bulunan Akdes Nimet Ku-
rat (1903-1971) IV. Ahmed döneminde İstanbul’da İngiltere bü-
yükelçisi olarak görev yapan Robert Sutton’u araştırıyor. Osmanlı
İmparatorluğu’nda görev yapan Avrupalı elçilerin, ülkelerine sun-
duğu raporlar Osmanlı tarihinin yazılmasında önemli bir yer tutar.
İstanbul’da 1710-1714 tarihleri arasında görev yapan Sutton’un
yazdığı raporlar da aynı şekilde o dönemin başta siyasi yapısı olmak
üzere imparatorluğu ilgilendiren iç meseleler, Osmanlı-İngiltere
ilişkileri, Osmanlıların diğer devletlerle olan ilişkileri gibi konularda
kaynak eser özelliğini taşımaktadır. Kitabın sonunda metinde ge-
çen Türkçe kelimelerin İngilizce karşılıklarının verildiği bir sözlük
bulunmaktadır. Bu kitap, Osmanlı tarihi ve özellikle diplomasi tari-
hi meraklılarının kaçırmaması gereken bir eserdir.
e.
Leo Gerald Byrne, The Great Ambassador, A Study of the Dip-
lomatic Career of the Right Honourable Stratford Canning, K.G.,
G.C.B., Viscount Stratford de Redcliffe, and the Epoch during Which
He Served as the British Ambassador to the Sublime Porte of the
Ottoman Sultan, Ohio State University Press, 1964
. x, 383 s, 20.5 x
14 cm, şömizli bez cildinde. Stratford Canning (1786-1880) İngi-
liz diplomattır. Uzun süre İngiltere’nin İstanbul büyükelçisi olarak
görev yapmış, bu dönemde Osmanlı siyasetinde büyük bir rol oyna-
mış bir devlet adamıydı. 1808 yılında ilk defa bir görevle İstanbul’a
gitti. 1812 yılında Bükreş’e giderek 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı
sonucunda Osmanlı Devleti ile Rusya İmparatorluğu arasında im-
zalanan Bükreş Antlaşması’nın müzakerelerine katıldı. 1814 yılında
İsviçre’ye giderek İsviçre’nin anayasa ve tarafsızlık politikası tar-
tışmalarında önemli bir rol oynadı. 1825 yılında büyükelçi olarak
İstanbul’a gönderildi ama 1827 yılında İngiliz filosunun Rusya ile
bir olup Osmanlı filosunu yok ettiği Navarin Deniz Savaşı’nın habe-
ri üzerine İstanbul’dan aceleyle ülkesine döndü. 1831 yılında tekrar
