ALİF ART
Gravür, Harita ve Kitap Müzayedesi – VI
48
and Venice. From Notes of a Journey made in the Year 1836. F. C.
Westley, London, MDCCCXXXVII [1837]
. xiv, 240 s, 2 katlanır harita,
2 katlanır tablo, 16 x 10.5 cm, bez cildinde. İngiltere’ye hidroterapi-
yi tanıtan insan olarak ünlenen Richard Tappin Claridge’in (1797-
1857) bir seyahatnâme ile turist rehberinde bulunabilecek bilgileri
bölgeye bizzat yaptığı seyahatte elde ettiği bilgilere dayanarak bir
araya getirdiği bu nadir kitabında bölgeye seyahat yapacak seyyah-
ların bilmesi gerekenler (para, pasaport, giyim-kuşam, uşaklar, fay-
tonlar, valizler, buharlı gemiler, harcama tutarları) giriş bölümünde
ele alındıktan sonra Tuna nehrinden sonra İstanbul, Üsküdar, Bursa,
Edirne, İzmir, Assos, Sakız ve Midilli adaları, Yunanistan üzerinden
devam eden seyahatnâmede gezilen bölgelerin bir turist için değer
taşıyan yerleri tarihsel bilgilerle zenginleştirilerek anlatılmaktadır.
Kitaba eklenen tablolarda Avrupa’nın çeşitli limanlarından kalkan
buharlıların uğradığı limanlar, mesafeler, taşınan mektuplar için uy-
gulanan posta tarifeleri gibi bilgilere yer veriliyor. Seyahat boyunca
yapılan masrafların listeleri de bu ilginç kitaba değer katıyor.
Ğ
900
€
290
186
[1920’lerde İstanbul’da görülecek “şeyler”]
A[dela]. [Monica] Goodrich-Freer (Mrs. Spoer), Things Seen in Cons-
tantinople. A Description of this Picturesque Outpost of the Orient,
its History, Mosques & the Life & Ways of its People, Seeley, Service
& Co. Limited, London, [1925]
. viii, [7-] 158, [1] s, 1 harita, metin
dışında 33 fotoğraf, 15 x 10 cm, şömizli bez cildinde. İngiliz kadın
yazar Goodrich-Freer’in (1870-1931) İstanbul’u Ayasofya, Türk ka-
dını, camiler, Péra, Galata ve ötesi, su sistemi, mezarlıklar, günlük
yaşam gibi başlıklar altında anlatan kitap bol sayıda fotoğrafla des-
teklenmiş ve döneminde büyük ilgi gören
“the Things Seen in”
serisi
arasında yayınlanmıştır. Kitapta Péra’ya ayrılan bölümlerde Abdül-
hamid dönemi ile I. Dünya Savaşı sonrası dönemi karşılaştıran Péralı
Levantenlerin pahalılaşan hayat ve artan nüfus ile Péra’nın bir yer-
yüzü cenneti olma özelliğini kaybettiğinden yakındıkları belirtiliyor.
Şömizli olarak bulmak oldukça zordur.
Ğ
150
€
50
187
[İngilizce nadir 5 adet turist rehberi]
a.
William Holden Hutton, Constantinople. the Story of the Old Ca-
pital of the Empire, J. M. Dent, 1900
(1. baskı). xvi, 341 s, birçok
resim, 1 katlanır harita, 17.5 x 11 cm, bez cildinde.
Mediaeval Towns
(Ortaçağ kentleri) serisi içerinde basılan kitap İstanbul’a gelecek
turistlere alelade bir seyahat rehberinden öte bilgiler sunmaktadır.
İstanbul’u Bizans dönemi ve Türklerin egemenliğinde İstanbul ola-
rak iki ayrı bölümde inceleyen kitapta İstanbul’un Bizans’tan itiba-
ren tarihi, topografyası ve eski eserleri bakımından oldukça detaylı
bilgiler verilmiştir. Hammer, Gibbon, Millingen gibi İstanbul üzerine
ciddi çalışmaları bulunan yazarları inceleyerek çalışmasını vücuda
getiren Hutton (1860-1930), eserinde İstanbul’un tarihsel yapılarını
ve önemli yerlerini gösteren Sydney Cooper tarafından hazırlanmış
illüstrasyonlara ve fotoğraflara yer vermiştir. Kitabın sonunda de-
taylı bir İstanbul haritası bulunmaktadır. Dönemin en popüler gezgin
rehberlerindendir.
b.
[Anonim], Guide to the Eastern Mediterranean including Greece
and the Greek Islands, Constantinople, Smyrna, Ephesus, etc, Mac-
millan, London, 1906
(2. baskı). xxviii, 245, 14 s, metin dışında bir-
çoğu katlanır ve renkli 27 harita ve plan, 17 x 11.5 xm, bez cildinde.
İtalya’nın güney ve doğu kıyıları, Adriyatik’in doğu kıyıları, Yunanis-
tan ve Yunan adaları, İstanbul, Bursa, İzmir ve Efes isimli başlıklardan
oluşan bu kitap adı geçen yerleri gezecek turistlerin bilmesi gereken-
leri aktaran bir rehber kitaptır. Geniş bir şekilde ele alınan İstanbul,
şehrin etnik açıdan bileşimi (Türkler, Rumlar, Ermeniler, Bulgarlar,
Yahudiler, Protestan cemaat, Romanlar ve yabancılar), tarihi ve mi-
mari açıdan önemli semt ve yapıları (Galata, Péra, Ayasofya, Boğazi-
çi, Üsküdar, Haliç, Prens Adaları, camiler, sarnıçlar, pazarlar, saraylar,
surlar, Müze-i Hümayun, vs) ile turistlerin izlemekten keyif alacağı
Selamlık töreni gibi başlıkların altında ele alınmıştır. Turistlerin her
zaman ilgisini çeken sokak köpekleri için ayrı bir başlık açılmaya de-
ğer bulunmuştur.
c.
[Anonim], Handbook for Travellers in Constantinople, Brûsa,
and the Troad, John Murray, London, 1907
. xi, 173 s,metin dışın-
da 8 harita (biri ön cep içinde), metin içinde planlar, 18 x 11 cm,
bez cildinde. Rehberdeki İstanbul’un arkeoloji ve sanat tarihi ile ilgili
bölümleri Robert College tarih profesörü Alexander van Millingen
tarafından yazılmıştır. Bursa ve Truva’nın arkeoloji, sanat tarihi ile
ilgili bölümlerini de ABD ve İngiltere’nin Çanakkale ve Bursa’da gö-
revli konsolosları Frank Calvert ve A. Scholer hazırlamışlardır. Kitap
turistik, ticarî veya bilimsel herhangi bir amaçla Osmanlı ülkesini
ziyaret edeceklere yararlı olabilecek biçimde sistematik olarak dü-
zenlenmiştir. 1845 yılından itibaren basılmaya başlanan bu rehberin
giriş bölümünde İngiltere’den Türkiye’ye kadar olan yollar ve demir-
yolları, gerekli pasaport ve diğer evrak, Osmanlı ülkesinde posta ve
telgraf hizmetleri, Hicri takvim ve saat, para ve diğer ölçüler, devletin
kısa tarihçesi, Türkçe’nin pratik grameri ve önemli kelimeleri, resmî
ünvanlar verilmiştir. İkinci bölümde İstanbul’un semtleri incelenmiş-
tir. Bu kısım Bizans arkeolojisi ve Osmanlı mimarî eserleri açısından
van Millingen’in anlatım ve çizimleriyle harita ve planlarla birlikte
değerlendirilmiştir. Bursa ve Truva’ya ayrılan üçüncü bölümü Calvert
ve Scholer anlatmıştır. Rehberde her konuda ayrıntıya önem veril-
miştir. Örneğin Londra-İstanbul güzergahı üzerinde, ara istasyonlar
da dahil olmak üzere, Orient Express’in veya the Ostend and Vienna
Express’in hareket saatlerini ve günlerini veren tarifeler, yol boyunca
sıralanan ülkelerin sınırları geçilirken gümrük muamelelerinin nasıl
yapıldığı, pratik kolaylıklar, tavsiyeler sıralanmıştır.
d.
[Anonim], Guide to Greece, the Archipelago, Constantinople, The
Coasts of Asia Minor, Crete and Cyprus, Macmillan and Co., Limited,
London, 1908
(3. baskı). xlix, 226, 6 s, 13 harita (biri arka cep için-
de), 23 plan (çoğu katlanır), 17.5 x 11.5 cm, bez cildinde. Türkiye bu
rehberde iki geniş bölümde incelenmekte, ilk bölüm İstanbul, Mount
Athos ve Selanik alt başlıklarından oluşmaktadır. İkinci bölüm ise
Bursa, İstanbul’dan İzmir’a kadarki Anadolu kıyısı, İzmir ve çevresi,
İzmir’den Yafa’ya ve Sporatlar ayrı başlıklar altında anlatılmaktadır.
Döneminde defalarca basılmış önemli bir turist rehberidir.
e.
D[aniel]. E[dward]. Lorenz, The New Mediterranean Traveller: A
Handbook of Practical Information, Fleming H. Revell, London and
Edinburgh, 1930
(16. baskı). 357 s, fotoğraf, harita ve planlar, 18 x
12.5 cm, şömizli bez cildinde. Portekiz, İspanya, Kuzey Afrika, Malta,
Yunanistan, Türkiye, Filistin, Mısır, İtalya ve Fransa. Türkiye kitapta
İstanbul, İzmir ve Efes olmak üzere 3 başlık altında (s 131-164) in-
celenmektedir.
Ğ
750
€
250
