nachgedichtet von Bernardine Schulze-Smidt, Verlag von Schmidt-
Günther, Leipzig, [1893].
[4], 143, [3] s ve metin dışında 3 levha. 18
x 13 cm, bez cildinde. Eser Bernhardine Schulze-Smidt’in (1846-1920)
Marsilya’dan İstanbul’a vapurla gelirken, tanıştığı bir Türk ve Anadolu’da
yaşayan bir Fransız misyonerinin ağızlarından derlediği halk türküleri ve
atasözlerini ihtiva eder. Asım Ağa adlı bir halk ozanı da derlenen bu
malzemeyi ritmleriyle çalıp söylemiştir. Kitap renkli sayfa düzeninin ne-
faseti ve cilt güzelliğiyle dikkat çekmektedir.
700
Ğ
€
300
39
[Tuğralı Osmanlı cildi]
Mahmud Nuredin,
Aslı Teyemmünen Tab’ Ettirilen Misli Gayr-ı Mev-
cud ve Gayet Musahhah ve Esah Şecere-i Şerîfe-i Hazret-i Ahmed ve
Muhammed ve Mahmud Salli ve Sellim Barik Alâ Seyyidina Muhammed
ve Alâ Âlihi ve Sahbihi ve Sellim Teslimen Kesirâ Tercümesi İstanbul. Ne-
faset Matbaası, 1332 / 1916.
140, 4 s, 20 x 14 cm, bir yüzü tuğralı, diğer
yüzü ay yıldızlı, yaldızlı yeşil renkli, yorgun Osmanlı cildi.
600
Ğ
€
260
40
[ABD’nde basılan oryantalist seyahatnamelerin
en eskilerinden]
[George Barrell Emerson], Letters from Asia, Written by a Gentleman
of Boston to his Friend in That Place. A. T. Goodrich, New York, 1819.
60 s,
yazarından imzalı,
13.8 x 7.5 cm, deri cildinde. Yazar elimiz-
deki nüshayı kardeşine
“Samuel B. Barrell Esq. / from his friend &
brother / the Author / Sept 15th 1819
” ibaresi ile imzalamıştır. Ge-
orge Barrell Emerson (1797-1881) Amerikalı eğitimci ve kızların eği-
tim hayatına katılmasında öncülük yapan bir eğitim reformcusudur.
Harvard Koleji’nde matematik ve Yunan kültürü üzerine eğitim almış-
tı. Daha ziyade doğal hayatın bir bilim dalı olarak okutulması üzerin-
de çalıştı. Amerika’nın ağaç ve bitkileri üzerine yaptığı akademik ça-
lışmaları Amerikan bilim tarihinde önemli bir yer işgal eder. Emerson,
Anadolu’ya gelen ve gördüklerini yazıya döken Amerikalı seyyahların
arasında ilk sıralarda yer alır. Emerson, 1. mektubunda Homer’in yazı-
larını okumaya başladığı zamanlardan başlayarak Ege Adaları’nı gör-
mek için yanıp tutuştuğunu belirtmektedir. Böylece seyahat nedeni az
çok kendini belli eder. Yazar seyahatine bir Müslüman Sultan’ın yö-
netimi altında yaşayan Hıristiyan halkın binbir türlü tehlikenin için-
de yaşadığı önyargısı ile başlamıştır. İzmir’e yaklaştıkça aklında yer
eden düşüncenin doğru olmadığını görerek şaşırdığını itiraf eder. Batı
Akdeniz’de özellikle Afrika kıyılarının çevresinde görülen tehlikeler
Ege Denizi’ne ve Anadolu’ya yabancıdır. Girit, üzerinden Melos’a gelen
Emerson adada gördüklerini etraflıca anlatır. Dördüncü mektuptan
itibaren uzun İzmir tasvirleri başlar. Hıristiyan gemileri ile gelen sey-
yahların gümrük muamelesine tabi tutulmadıkları, salgın hastalıkla-
rı, Levanten (yazar
Frank
olarak tanımlıyor), Ermeni, Rum ve Türklerin
mahalle, cadde, sokak ve evlerini, yabancı elçiliklerin güvenlik görev-
lisi olarak tuttuğu yeniçerileri ve kıyafetlerini, Amerika’nın diploma-
tik anlamda ilişkisi olmayan Osmanlı İmparatorluğu’na gelen vatan-
daşlarının haklarının korunma şeklini, çarşı-pazarı, mücevherat, kürk,
Acem ipeği, kaşmir şal ve Avrupa’dan ithal göze hitap eden ürün-
leri, Doğu’nun binbir köşesinden gelen nefesi ferahlatan râyihaları,
dinlerine göre İzmirlilerin giyinme şekillerini, esirlere yapılan muame
leyi, İzmir’in hamamlarını, Türklerin defin âdetlerini, Müslümanları
dinî veciblerini, İzmir’in çevresindeki kasabaları ve Efes’ı detaylı bir şe
kilde anlatır. Bu kitap Blackmer ve Atabey koleksiyonlarında mevcu
değildi.
Library of Congress
’de de kaydı yoktur.
Minyatür boyuttak
bu eser olağanüstü nadirdir.
3.500
Ğ
€
1.520
41
[1827’de İstanbul]
Josiah Brewer, A Residence at Constantinople in the Year 1827 wit
Notes to the Present Time, Durrie and Peck, New Haven, 1830.
(2. bas
kı). 384 s, 1 katlanır gravür ve 1 katlanır harita, 17.8 x 11 cm, deri cil
dinde. Josiah Brewer (1790 - 1872) Yale’de okudu. Anadolu’ya ge
len ilk misyonerlerdendir. Brewer Boston Fermale Society hesabın
Filistin’deki Yahudiler arasında Hıristiyanlığı yaymak üzere yola çık
mış, bir süre Malta’da kalmıştı. Ancak Filistin’deki karışıklılar buray
gitmesini engelledi. İncil’in serbestçe dağıtılabildiği, üstelik Filistin’de
çok daha fazla bir Yahudi nüfus barındıran İzmir yeni üs olarak seçil
di. 1827 başında Levant’ın Paris’i olarak yücelttiği İzmir’e ayak basa
Brewer, ırk, dil, din gibi özellikler bakımından çok renkli bir tablo çi
zen Anadolu’nun bu en kozmopolit şehrini anlatmaya koyulur. İzmir
Levanten, Ermeni, Rum, Yahudi ve Türk mahalleleri, insanlarının birbi
rinden çok farklı giyim-kuşam âdetleri, dükkan ve kahvehaneleri, eği
tim kurumları, zengin ticaret yaşamı, bol ve çeşitli ihracat ürünleri
Bornova ve Buca gibi sayfiye merkezleri ile Brewer’e bol, çeşitli ve il
ginç malzemeler sunar. Kitapta hem ticarî, hem de diplomatik mana
da olmak üzere Osmanlı-Amerikan ilişkilerinin başlangıcına dair bilg
mevcuttur. Levantenlerin ünlü Bond caddesi, genellikle iki katlı ola
evlerinin inşaat özellikleri ile iç ve dış mekanların kullanım şekilleri
konsolos ve varlıklı levantenlerin uzun süreliğine kiralayıp iki yanın
daki binaları ev ve ofis olarak kullandığı kısa sokaklar ve 90 bin ile 15
bin arasında tahmin edilen nüfus bilgileri kitabın kaynak bir eser ola
rak değerine işaret etmektedir. İzmir’ı gezdikten sonra İstanbul’a gel
miş burada da yedi ay süreyle yaşamış, İstanbul izlenimlerini bölüm
ler halinde tafsilatlı olarak anlatmıştır. Brewer, İstanbul ikametinin bi
kısmını Büyükada’da geçirmiş, kitabında gerek Büyükada’ya, gereks
diğer adalara geniş yer ayırmıştır. Kitapta Brewer’in İzmit körfezi gezi
leri ile Avrupa ve Türkiye Yahudileri hakkında da önemli bilgiler mev
cuttur. Brewer, 1830’da İzmir’e ikinci gelişinden sonra sekiz yıl bo
yunca şehirde misyonerlik faaliyetlerinde bulunmuş, bu arada bir kı
okulu kurmuştur. Brewer, okulda kullanılmak üzere İngilizce kelimele
rin yazılışlarını gösteren bir kitabın hazırlanıp İzmir’de basılmasını d
sağlamıştır (1831). Blackmer 201, Atabey 150.
1.000
Ğ
€
435
42
[Olağanüstü nadir bir İstanbul seyahatnamesi
(2 cilt)]
[David Porter], Constantinople and its Environs in a Series of Letters
Exhibiting the Actual State of the Manners, Customs, and Habits o
the Turks, Armenians, Jews, and Greeks as Modified by the Policy o
Sultan Mahmoud, Harper & Brothers, New York, 1835.
2 cilt: 280
323 s, 19 x 11.5 cm, bez ciltlerinde. Amerikalıların doğrudan Osmanl