sonra Mekteb-i Harbiye’ye kaydolur. Kitabın bu sayfalarında 1910’la-
rın İstanbul’unu genç bir askerî öğrencinin kaleminden okuyoruz. 2.
Abdülhamid’in huzurunda askerî öğrenciler için verilen iftar yeme-
ğini ve ayrılırken herbirine diş kirası olarak dağıtılan yarım altın lira
yazarın anılarında satır aralarında göze çarpan ilginç detaylar olarak
karşımıza çıkıyor. Harbiye Mektebi’nden mezun olduktan sonra jan-
darma teğmeni olarak Sivas’a gönderilen yazar burada Ermeni tehciri
politikası kapsamında yapılanlara şahit olur. Bir süre askerliğe devam
ettikten sonra İzmir üzerinden Atina’ya gider, vaftiz olur ve Hıristi-
yanlığı benimser. Her bakımdan ilginç ve nadir bir hatırat.
300
Ğ
€
130
179
[Ünlü Doğabilimcinin kaleminden Boğaz’ın
Trakya kısımlarını anlatan Elzevir baskısı
önemli bir eser]
GILLES (Pierre). P. Gyllii de Constantinopoleos Topographia lib. IV.
Lugduni Baravarum, Ex officina Elzeviriana, 1632,
ikinci baskısı (ilk
baskı 1561) döneminin beyaz deri cildinde, 422 sayfa. 11x6 cm. Kita-
bın sonunda 6 sayfalık yapı ve binaların isim endeksi mevcut. İlk gi-
riş sayfasında İstanbul’un küçük bir bakir gravür görüntüsü yer al-
makta. Kitap o yıllardaki İstanbul’un mimari değişimini anlatır. Pier-
re Gilles’in Boğaz’ın Trakya kısmını tanıtan bu eseri, ilk olarak 1561’de
Lyon’da, ikinci kez Leiden’de basılmıştır. Pierre Gillus (
1490 – 1555
)
Doğabilimci ve gezgindir. Yunanca ve Latince öğrenim gören Gilles,
Akdeniz ve Adriyatik balıkları konusunda yapmış olduğu araştırmala-
rını 1533’te Lyon’da yayımlayarak, Kral I. François’e sundu ve ondan
antik medeniyete tanık olduktan sonra barbarların elinde düşen ül-
kelerin keşif ve tasvirini yapabilmek için yardım istedi. Öneriyi kabul
eden I. François’in Gilles’i Osmanlı ülkesine göndermiş olduğu söyle-
nir. Söylentiye göre Anadolu’yu gezerken parasız kalan Gilles İran se-
ferine giden Osmanlı ordusuna katılmış. O dönemde Anadolu’yu tek
başına gezen, üstelik 60 yaşında bir Avrupalının Osmanlı ordusuna
alınması inandırıcı gelmemekle birlikte, İran seferine katılan Fransa El-
çisi Gabriel d’Aramon ve maiyetinin 1548-1549 kışını Osmanlı ordu-
suyla birlikte Halep’te geçirirken Gilles’i orada askerlerin arasında bu-
lup yanlarına aldıkları da bir gerçektir. Buradan heyetle birlikte Ocak
1550’de İstanbul’a gelen Gilles, bir yıl sonra yine d’Aramon’la birlik-
te Fransa’ya dönmüştür. Gilles’in İstanbul’a ilk gelişinin tarihi bilinmi-
yor. Osmanlı ordusuna katılmasıyla o ana kadar toplamış olduğu bilgi
ve malzemelerin kaybolduğunu yazar. Gerçekten de kitaplarında ver-
diği bilgiler yalnız İstanbul’a ait olduğundan bunların Ocak 1550-Ocak
1551arasında toplanmış olduğunu düşünebiliriz. Ancak verdiği bilgi-
lerden 1547’den beri İstanbul’da bulunmuş olması gerektiği anlaşılı-
yor. Gilles’in projesi antik dönem ve Bizans dönemi hakkında bilgi ver-
mektir ve projeyi ancak İstanbul için gerçekleştirir. Fakat bu konuda
verilen ayrıntılı bilgiler, eski bina ve anıtları tespit ve yerleştirme ça-
baları onu gününün İstanbul topoğrafyası ve binaları için bilgiler ver-
meye zorlar. Böylece yazıları, 16. yy ortaları İstanbul’u için çok önem-
lidir. Yazar, İstanbul’un topoğrafyasından yola çıkarak ve kenti tepele-
re ve vadilere ayırarak sistemli olarak gözden geçirir, her bölgeyi tas-
vir eder. Gilles, zamanında hala görülen Bizans kalıntıları konusunda
da ilginç bilgiler verir. Bundan başka Gilles Küçük Ayasofya’dan, Ba-
lık Pazarı’ndan, Çemberlitaş’tan, Tavuk Pazarı’ndan, Langa’dan ve Sa-
raçhane çarşısı’ndan söz eder ve Fatih Camii’ni ayrıntılı biçimde an-
latır. Dönüşünden sonra Roma’ya yerleşen Gilles orada öldü. Kitapları
ise 1561’de latince olarak
Topographie Constantinopoleos et de Illius
antiquitatibus libri quatuorve de Bosphoro Thracio libri tres
adlarıyla
Lyon’da yayımlandı. Blackmer 687
1.200
Ğ
€
520
180
[İngiliz kadın seyyahın çok renkli ve kapsamlı
İstanbul seyahatnamesi]
[Emelia Bithynia Maceroni Hornby] Lady Hornby, Constantinople du-
ring the Crimean War, Richard Bentley, London, 1863.
xvi, 500 s,
4 renkli levha, 26 x 16 cm, bez cildinde. Lady Hornby’nin (?-1866)
1855’te İstanbul’dan annesine ve eşine yolladığı 65 mektup… 1854
yılında Kırım Savaşı nedeniyle ilk dış borçlanmasını gerçekleştiren Os-
manlı Devleti 1855 yılında ikinci borçlanmayı gerçekleştirmiştir. Bu
borçlanmada sağlanan kaynağın harcanmasını kontrol etmek için
oluşturulan komisyonda yer alan İngiliz bürokrat Edmund Hornby’nin
eşi Bayan Hornby tarafından annesine ve arkadaşlarına yazılan mek-
tuplardan oluşan kitap o günlerin Osmanlı hayatına ve gündelik ha-
yata dair oldukça ilginç bilgiler sunmaktadır. Kocasının görevi nede-
niyle birçok protokol davetine katılan yazar burada gördüklerini en
en ince ayrıntına kadar anlatmıştır. İstanbul’da kış mevsimini anlatır-
ken Haliç’in donmasını yazmış, Ramazan ayı ve dinî bayramlarla bir-
likte İstanbul’da geçirdiği bir yılbaşı gecesini de mektuplarına taşımış-
tır. Tarabya, Kadıköy, Adalar, Haliç ve Péra’daki gündelik hayat üzerine
bilgiler veren, Padişah’ın Tophane camini ziyaretini de anlatan kitap
dönemi incelemek isteyenler için büyük önem taşır. Lady Hornby’nin
eserinde Kırım’dan gelen yaralıları, Büyükdere’deki ordugahı, Rum
balıkçıları, İstanbullu Müslüman kadınları, Göksu’daki haşlanmış mı-
sır satıcılarını, araba ve talikaları, Kadıköy’ü, Beyoğlu’nu, Yeniköy’deki
kolera salgınını, İstanbul Ermenilerini ve mutfaklarını, Kırım Savaşı ya-
ralıları için İstanbul’da bulunan Florence Nightingale’i, İstanbul Yahu-
dilerini, bir harem ziyaretini, İstanbul’da Paskalya şenliklerini, Adalar’ı,
Ramazanı, yazarın Kırım ziyaretini ve Karagöz oyunlarını okuyoruz.
Blackmer 829, Atabey 594
1.400
Ğ
€
610
181
[Çok az sayıda basılan bir Levant seyahatnamesi]
[Ambroise-Firmin Didot], Notes d’un Voyage fait dans le Levant en 1816
et 1817, Firmin Didot, Paris, [1826].
403 s, 22 x 14 cm, kağıt kapağın-
da. Bu kitap satışa sunulmak üzere basılmamıştır. Son derece az sayıda
nüshanın basıldığı bilinmektedir. Ambroise-Firmin Didot (1790-1876)
İstanbul’daki Fransız konsolosluğunda ataşeydi. Gençlik yıllarını Koraïs
ile birlikte klasikleri etüd ederek geçirdi. Koraïs’in tavsiyesi üzerine
Ortadoğu’yu gezdi. Yunan kültürüne düşkün olan Fransızların arasın-
da önemli bir yere sahiptir. Paris’teki Yunan komitesinde sekreter olarak
bağış toplama çalışmalarında aktif rol almış, Chious ve Nauplion ada-
larında birer matbaa kurulmasına aracılık etmiş ve çok ünlü bir sözlük
olan
Thesaurus Graecae Linguae
’ı yazmıştır. Müzayedeye sunduğumuz
bu kitap yazarın kaleme aldığı yegane seyahatnamedir. Didot eserin-
de Yunancasını mükemmelleştirmek için Anadolu kıyılarında Cydonia’a
(Ayvalık) gittiğinden bahseder. Blackmer 485, Atabey 350
16.000
Ğ
€
6.960