177
[İstanbul ile alakalı nadir seyahatnameler
(5 kitap)]
a.
Albert [Richard] Smith, A Month at Constantinople, Bradbury &
Guild, Boston, 1852.
viii, [-9] 192 s, metin içinde tahta baskı gravür-
ler, 19.5 x 12 cm, bez cildinde. Albert [Richard] Smith (1816-1860)
roman, deneme, ve tiyatro dallarında birçok eserler vermiş İngiliz ya-
zarı ve mizah ustasıdır. İstanbul’da bir ay geçiren yazar önsözde be-
lirttiği üzere siyasal ya da sosyal içerikli bir gezi kitabı yazmak yeri-
ne ilk intibalarını kaleme aldığı bir gözlemler ve anılar günlüğü oluş-
turmayı tercih etmiştir. Smith, Péra’yı, Topkapı Sarayı’nı, camileri,
Boğaziçi’ni, esir pazarını, dervişleri, Büyükada’yı çok hoş ve eğlendiri-
ci bir üslupla yazmıştır. İstanbul’dan Mısır’a geçen yazar, kitabın so-
nuna £55 tutan Londra-İstanbul yolculuğunun masraflarının bir dö-
kümünü yapmış ve bu tür gezi yapacaklar için neyin nereden alına-
cağına, hangi otelde kalınacağına dair aydınlatıcı bilgiler vermiştir.
İstanbul’a gelmeden önce Çanakkale’yi gören ve Çanakkale seramik-
lerinden ayrıntılı biçimde söz eden Albert Smith kitabında ön yüzü
çiçek ve yaprak desenli, burmalı saplı tipik bir 19. yy. sürahisinin ve
aynı yüzyılın sırtı kulplu “aquamanil” tarzında bir at biblosunun çizi-
mini verir. Blackmer 1552 [London, 1850 baskısı], Atabey 1145 [Lon-
don, 1850 baskısı]
b.
Théophile Gautier, Constantinople, Henry Holt, New York, 1875.
[1], 363 s, 19 x 13 cm, bez cildinde. 19. yüzyıl İstanbul’u en iyi an-
latan seyahatnamelerden biri. Ünlü Fransız yazarın İstanbul izlenim-
leri…Théophile Gautier, İstanbul’u gezip ondan çok etkilenen önem-
li bir Fransız yazarıdır. İstanbul’da gördüğü manzaralar, yapılar, çar-
şılar, insanların giyim ve davranışları ve Boğaziçi onu çok etkilemiş-
tir. Yazarın amacı şehrin ruhunu anlamak, insanlarıyla kaynaşmak,
her saniyesinden zevk alıp rengarenk şivesini paylaşarak içsel ritmi-
ne ayak uydurabileceği kadar uzun bir süre kalmaktı. İstanbul’un 19.
yüzyılın ortalarındaki durumuna ilişkin betimlemeleri son derece güç-
lü ve berraktır. Şehir duvarlarının etrafında ağırbaşlı atlı araba gezi-
leri, Ramazan’ın şenlikli geceleri, önemli tahribatlara neden olan bü-
yük yangınlar, Küçüksu’daki piknikler, kahvehaneler, Karagöz, Yahudi
ve Rum mahalleleri, Türk hamamları, Kadıköy, Prens Adaları, Kağıtha-
ne ve Boğaziçi.. Gautier, hepsini bir doğubilimcinin aşırı tutkusundan
öte, bir rüya şehri yaratan sanatsal bir dille anlatmıştır. Kitapta İzmir
için de bir bölüm ayrılmıştır. Müzayedemizde eserin Robert Howe Go-
uld tarafından yapılan İngilizce çevirisi sunulmaktadır. Blackmer 658
[Paris, 1853 baskısı]
c.
Walter Colton, Land and Lee in the Bosphorus and Ægean: or Views
of Constantinople and Athens, and Notes on France and Italy, Clea-
ves, McDonald, Boston, 1886.
441 s, 5 levha, 19.5 x 12 cm, bez cildinde.
Walter Colton (1797-1851) Amerikalı editör, yazar ve rahiptir. 1831 de
Deniz Kuvvetleri bünyesinde rahip oldu.
Land and Lee in the Bospho-
rus and Ægean
adlı eseri, ilk olarak 1836’da
A Visit to Athens and Cons-
tantinople
adı altında yayımlanan kitabın 2. baskısıdır. İzmir’de başlayıp
İstanbul’da sona eren bir deniz yolculuğunu anlatır. İstanbul’da uzun
süre kalan Colton, şehrin önemli tarihi anıtlarını ele alır. Daha sonra
İstanbul’un günlük hayatını gözlemleyen yazar, esir pazarı, afyon tek-
kesi ve afyon tiryakileri, Boğaziçi’deki Rum köyleri, cirit oyunu gibi il-
ginç konuları ele almaktadır. Vak’a-i Hayriye olarak bilinen olayın etki-
lerinin hala hissedilmekte olduğunu belirtmektedir. Blackmer 382, Ata-
bey 265 [New York, 1836 baskısı]
d.
Henry Otis Dwight, Constantinople and its Problems. Its Peoples,
Customs, Religions and Progress, Fleming H. Revell Company, New
York, 1901.
298 s, 1 fotoğraf, 8 planşta (11 fotoğraf), 20 x 13.5 cm, bez
cildinde. Çok uzun bir süre İstanbul’da misyoner olarak yaşayan Ameri-
kalı rahip H. O. Dwight kitabında İstanbul’u Dünya’nın merkezine koy-
maktadır. İstanbul, İslamiyet, Doğu (Ortodoks) Kilisesi, Doğu ve Batı’nın
buluşması, eğitim sistemi (azınlık ve yabancı okulları), Bible House (daha
sonra Redhouse Yayınevi) kitabın ana bölümlerini oluşturur. Misyoner
faaliyetlerin kültürel emperyalizmin bir yan uğraşı olarak görüldüğü
dönemlerin, bu düzenin önde gelen isimlerinden biri tarafından ayrıntılı
bir biçimde anlatılışıdır.
e.
B[ernard]. Granville Baker, the Walls of Constantinople, Captain B.
Granville Baker, John Milne, London, 1910.
xi, [13-] 262, [1] s, metin
dışında 30 çini mürekkebi resim, 24.5 x 16 cm, bez cildinde. İstanbul
surlarının tarihini ilginç anekdotlarla anlatan nadir bir eserdir. Ber-
nard Granville Baker (1870-1957), İstanbul’a Karadeniz tarafından
yaklaşarak kara ve deniz tarafındaki tüm surlarını yüzyıllar içinde
oluşan ilginç hikâyeleri ile dile getiriyor. Granville Baker’in seyahati
sırasında çizmiş olduğu karakalem resimler de kitaba ilave edilmiştir.
Yazarın
Passing of the Turkish Empire in Europe
(London, 1913) baş-
lıklı bir kitabı daha vardır.
2.250
Ğ
€
980
178
[Sultan II. Abdülhamid döneminde, çocukluk ve
gençlik hatıraları]
Ahmed Sabri, When I was a Boy in Turkey, Lothrop, Lee & Shepard Co.,
Boston, 1924.
165 s, 16 fotoğraf, 17.2 x 12 cm, bez cildinde. Ahmed
Sabri bey, ataları Karaman’dan Balıkesir’in Kemer kazasına göçmüş bir
aileden geliyordu. Yazar, kitabında ağırlıklı olarak çocukluk ve gençlik
dönemindeki aile çevresini, yetiştiği çevrenin fiziki ve toplumsal özel-
liklerini, günlük yaşamı, bayramları, gelenek ve görenekleri, eğlence
ve yeme-içme anlayışını gayet içten ve yalın bir üslupla anlatmak-
tadır. Ahmed Sabri, Rüşdiye mektebinden ve Mekteb-i Sultani’den
&
-
0)
-
-
-
-
i,
-
-
-
-
r.
-
ü
e
-
-
5.
-
-
Customs, Religions and Progress, Fleming H. Revell Company, New
York, 1901.
298 s, 1 fotoğraf, 8 planşta (11 fotoğraf), 20 x 13.5 cm, bez
cildinde. Çok uzun bir süre İstanbul’da misyoner olarak yaşayan Ameri-
kalı rahip H. O. Dwight kitabında İstanbul’u Dünya’nın merkezine koy-
maktadır. İstanbul, İslamiyet, Doğu (Ortodoks) Kilisesi, Doğu ve Batı’nın
177e