Konstantinopel, Kleinasien, Syrien und Palästina, Gerold, Wien, 1840.
vi, 383 s, 16.5 x 10.5 cm, bez cildinde. 17 bölümden oluşan bu nadir se-
yahatname Viyana ile Filistin arasında yapılmış bir seyahati kapsamak-
tadır. Kitabın 5 bölümü İstanbul’a ayrılmıştır. Yazar bu bölümlerde Tari-
hi Yarımada, Galata-Péra bölgesi ve Boğaziçi’nde (Büyükdere, Ortaköy,
Arnavutköy, Bebek, Rumelihisarı, Baltalimanı, Yeniköy, Tarabya, Anado-
luhisarı, Beylerbeyi, Üsküdar) gördüğü yerlerleri anlatmaktadır. Yazar
İstanbul’dan sonra Çanakkale Boğazı, Tenedos (Bozcaada), Chios (Sakız)
ve Kıbrıs üzerinden denizyolu ile geldiği bugün Suriye, Lübnan ve Filis-
tin/İsrail olarak bildiğimiz yerleri gezmiştir.
b.
Ludw[ig]. Aug[ust]. Frankl. [von Hochwart], Nach Jerusalem!,
Baumgärtner’s Buchhandlung, Leipzig, 1858.
ix, 441 s, 20 x 12.5 cm,
bez cildinde. Erster theil: Griechenland, Kleinasien, Syrien. Ludwig Au-
gust Ritter von Frankl-Hochwart (1810- 1894) Avusturyalı yazar ve şa-
irdir. Tamamı 3 ciltten oluşan eserin Müzayedeye sunduğumuz 1. cil-
dinde seyyahın Yunanistan, Anadolu, Ege Adaları, Kıbrıs, Lübnan ve Su-
riye ile ilgili seyahat izlenimleri sunulmaktadır. Eserin 2. cildi Filistin, 3.
cildi ise Mısır ile ilgilidir.
c.
Richard Kunisch, Bukarest und Stambul. Skizzen aus Ungarn, Ruma-
nien und der Türkei, Nicolaische Verlagsbuchhandlung, Berlin, 1861.
iv,
426, [2], 19 x 12 cm, kağıt kapağında. Prusyalı Richard Kunisch’in Ma-
caristan ve Romanya üzerinden İstanbul’a uzanan seyahatnamesi. Se-
yahatnamenin yarıya yakını İstanbul üzerinedir. Elimizdeki ilk baskıdan
sonra 1866 ve 1869’da yeni baskıları yapılmış, 2000 yılında Romence
çevirisi yayınlanmıştır.
Deutsche Nationalbibliothek
’te hiçbir Almanca
baskının kaydı bulunamamıştır. Müzayedelerimizde de görülmemiş çok
nadir bir kitaptır.
d.
Ludwig Pietsch, Nach Athen und Byzanz, Berlin, Otto Janke, 1871.
288 s, 19 x 13.5 cm, sırtı bez kapakları karton cildinde. Ludwig Pietschg
(1824-1911) Alman ressam, sanat eleştirmeni ve yazardır. Kitabında
1869’da iki Alman gazetesinde yayınlanmak üzere kaleme alınan se-
yahatname Viyana, Venedik, Korfu, Pylos, Navarin, Atina, Akropolis ve
İstanbul’a (18-25. bölümler) değinir.
e.
Franz Wallner, Von Fernen Ufern - Reiseskizzen aus Constantinopel,
Ägypten und Sizilien, Verlag von Otto Janke, Berlin, 1872.
viii, 311 s,
18.5 x 12.5 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. Franz Wallner (1810-
1876) ünlü Avusturyalı aktör ve tiyatro yönetmenidir. Dört ana bölüm-
den oluşan kitabın 1. bölümü İstanbul’a ayrılmıştır. Sonraki Mısır bölü-
mü kitabın yarıdan fazlasını oluşturmaktadır. Son iki bölümde ise Napo-
li ve Sicilya anlatılmaktadır. Wallner kitabını Mısır Hidivi İsmail Paşa’ya
ithaf etmiştir.
f.
Murad Effendi [Franz von Werner], Türkische Skizzen, Verlag der
Dürr’schen Buchhandlung, Leipzig, 1877.
2 cilt birarada: iv, [2], 247 s;
[2], 231 s, 18.5 x 12 cm, sırtı bez kapakları karton cildinde. Franz von
Wener (1836-1881) 1853’de Avusturya - Macaristan ordusuna katılır.
1854’de Osmanlı - Rus savaşı sırasında Galiçya cephesinde bulunur. Bir
süre sonra ordudan kaçıp İstanbul’a gelir ve Osmanlılara sığınır. Osman-
lı topraklarına sığınan yabancı subaylardan oluşan “Kazaklar Birliği”ne
katılarak burada Murat adını alır. Ruslarla Kırım Savaşında Osmanlı Or-
dusu saflarında dövüşür. 1858’de ordudan ayrılarak, Osmanlı hariciye-
sine girer. Tamışvar konsolosu olduğu sırada manzum olarak 3. Selim
piyesini yazar. Lahey elçiliğine atanır ve orada ölür. Alman gazetelerin-
de uzun yıllar Osmanlılar hakkında makaleler yazmış olan yazar, 1873
yılı Ekim ayında Türkiye’de uzun bir gezi yapmıştır. Gezisi sırasında kar-
şılaştığı olaylar, tanıdığı insanlar, gezip gördüğü yerler, karıştığı günlük
hayat, kendisini derinden ve olumlu bir biçimde etkiler. Bunun üzerine,
Osmanlıların Avrupa’daki taraflı ve eksik olan imajını ortadan kaldırmak
amacıyla seyahat izlenimlerini ve bu suretle ulaşmış olduğu sonuçları
dönüşünden hemen sonra iki cilt halinde yayınlar. Ege Adaları ve Ça-
nakkale üzerinden İstanbul’a gelen yazar, sonra kara yoluyla Karade-
niz sahilini gezerek Ünye, Giresun ve Trabzon’da kalır. Gittiği her yer-
de Osmanlı ailelerinin konaklarında misafir olarak kalan yazarın özellik-
le Ünye ve Trabzon ile ilgili son derece ilginç anıları vardır. İstanbul baş-
ta olmak üzere gezdiği tüm yerler hakkında özellikle Türk hayatını yan-
sıtan canlı kesitler sunan yazar, ulaştığı genel sonuçlar ışığında gerçekçi
bir Osmanlı imajı çizmektedir. Kendini bu tabloya oldukça yakın gördü-
ğünden olsa gerek, son derece samimi ve edebi bir üslupla kaleme almış
olduğu bu eserini “ Murad Efendi” adıyla yayınlamıştır. Türkiye Man-
zaraları yabancı seyyahların kaleme aldığı seyahatnamelerden farklıdır
çünkü içeriden bakılarak yazılmıştır ve Osmanlı toplumunu, yaşam fel-
sefesinden, edebiyatına, idarî işleyişinden, ordusuna ve siyasal yaşamı-
na kadar ayrıntılarıyla kavramış bir adamın kaleminden çıkmıştır. Yazar,
bu eserinde içinde bulunduğu Osmanlı toplumuna ait izlenimlerini ola-
bildiğince yansız, ama muhteşem bir üslupla anlatmakta, Avrupalı oku-
ra hemen hemen hiç tanımadığı “Osmanlılığı” tanıtmaya çalışmaktadır.
g.
Heinrich [von] Himmel [Agisburg], Eine Orient-Reise, Wien, St. Nor-
bertus Druckei, 1887
(2. baskı). viii, 327 s, 19.5 x 13 cm, sırtı bez, kapak-
ları karton cildinde. Himmel’in Mısır, Filistin, Lübnan, İzmir ve İstanbul
seyahatnamesi. Heinrich Himmel’in (1843-?) kitabının ilk baskısı 1885
tarihlidir, sonradan birkaç baskı daha yapmıştır.
h.
Rudolf Lindau, Zwei Reisen in der Türkei, F. Fontane, Berlin, 1899.
[1],
146, [14] s, 19.5 x 13 cm, bez cildinde. 2 farklı seyahatin anlatıldığı kita-
bın 1. bölümünde İstanbul ile Konya arasında yapılan seyahate yer ve-
rilmektedir. Bu bölümde Konya şehri geniş bir şekilde anlatılmaktadır.
2. bölüm ise Ege Denizinde yapılan seyahatleri anlatmaktadır. Tenedos,
(Bozcaada) İzmir, Lesbos (Midilli), Chios (Sakız), Samos, Patmos, Leros,
Kalymnos, Kos, Symi ve Rodos bu bölümde ziyaret edilen yerler olarak
göze çarpmaktadır.
ı.
Johannes Winkler, Durch Griechenland nach Konstantinopel, Reises-
kizzen, Druck und Verlag des Kathol. Pressvereines, Linz, 1905.
64 s, 79
resim, 18,5 x 26,5 cm, kağıt kapağında. Fotoğraf, fotogravür, resim vs.
görsel malzeme ile zenginleştirilmiş bir Yunanistan ve İstanbul seya-
hatnamesi.
j.
Hans-Hermann Graf von Schweinitz, in Kleinasien, Ein Reitusflug
durch das Innere Kleinasiens im Jahre 1905, Dietrich Reimer, Berlin,
1906.
xiii, [i], 203, [1] s, 8 levha, 86 resim ve 2 harita, 26 x 18 cm, bez
cildinde. Yazarın eşi ile beraber Anadolu’nun ücra köşelerine at üzerin-
de yaptığı seyahatin öyküsü. Kitap, Alman çıkarlarına yararlı olmak ve
Almanların Anadolu’yu daha iyi tanıyabilmeleri için yazarın 1905 yılın-
da İç Anadolu’da yaptığı bir gezinin izlenimlerini yansıtmak üzere yazıl-
mıştır. İstanbul’dan başlayan gezi Eskişehir, Konya, Beyşehir, Toros Dağ-
ları, Niğde, Kayseri, Yozgat, Ankara, İzmit üzerinden İstanbul’da sona
erer. Çumra’da Almanların kurduğu demiryolundan da yararlanan ya-
zar, gezdiği yerlerin etnik ve dinî yapılarından, halk el sanatlarından, ta-
rihinden ve eski eserlerinden söz eder ve ayrıntılı bilgiler verir.
k.
Hermann Paur, Nach Athen und Konstantinopel, Burghaulen a. S,
Oberbayern, 1907.
[4], 198, [6] s, metin içinde 14 fotoğraf, 21.5 x 14 cm,
kağıt kapağında. Hermann Paur’un Belgrad, Selanik, Pire, Olimpia, Ati-
na, İzmir, İstanbul, Bükreş, Budapeşte seyahatnamesi. Kraliyet arşivin-
de çalışan Neudegger isimli memur kitabın tanıtımını yaparken olumlu
eleştirilerde bulunarak yazarın gezip gördüğü yerlerin sosyal, kültürel ve
fiziki özelliklerini ustaca gözlemleyip yazıya döktüğünü, gezdiği mem-
leketlerin dilini konuşabilmesinin kitabı yazmasına destek olduğunu be-
lirtmekte, müze, kilise, saray gibi önemli gezi noktalarını adeta okuyu-
cu orada gezermişçesine canlı ve gerçekçi bir üslup ile beyinlere kazıdı-
ğını söylemektedir.