and Venice. From Notes of a Journey made in the Year 1836. F. C.
Westley, London, MDCCCXXXVII [1837].
xiv, 240 s, 2 katlanır harita, 2
katlanır tablo, 16 x 10.5 cm, bez cildinde. İngiltere’ye hidroterapiyi ta-
nıtan insan olarak ünlenen Richard Tappin Claridge’in (1797-1857) bir
seyahatname ile turist rehberinde bulunabilecek bilgileri bölgeye biz-
zat yaptığı seyahatte elde ettiği bilgilere dayanarak biraraya getirdi-
ği bu nadir kitabında bölgeye seyahat yapacak seyyahların bilmesi ge-
rekenler (para, pasaport, giyim-kuşam, uşaklar, faytonlar, valizler, bu-
harlı gemiler, harcama tutarları) giriş bölümünde ele alındıktan son-
ra Tuna nehrinden sonra İstanbul, Üsküdar, Bursa, Edirne, İzmir, As-
sos, Sakız ve Midilli adaları, Yunanistan üzerinden devam eden seya-
hatnamede gezilen bölgelerin bir turist için değer taşıyan yerleri ta-
rihsel bilgilerle zenginleştirilerek anlatılmaktadır. Kitaba eklenen tab-
lolarda Avrupa’nın çeşitli limanlarından kalkan buharlıların uğradığı
limanlar, mesafeler, taşınan mektuplar için uygulanan posta tarifeleri
gibi bilgilere yer veriliyor. Seyahat boyunca yapılan masrafların liste-
leri de bu ilginç kitaba değer katıyor.
b.
A Hand-book for Travellers in the Ionian Islands, Greece, Turkey, Asia
Minor, and Constantinople; being a Guide to the Principal Routes in
those Countries, including a Description of Malta; with Maxims and
Hints for Travellers in the East, John Murray, London, 1845.
(2. bas-
kı). lxix, 398, 36 s, 4 katlanır harita, 18 x 11 cm, bez cildinde. Osman-
lı İmparatorluğu’na seyahat yapacakların ihtiyaç duyacağı bilgilere en
ince ayrıntısına kadar yer veren bu kitap türünün en eskilerinden ve en
önemlilerindendir. Seyahat için gereken pasaport, ferman, tezkere gibi
resmî belgeler, otel ve han gibi konaklama yerleri, para sistemi ve Avru-
pa paraları ile değişim oranları, ölçü ve tartı sistemleri, Türkçe makam,
rütbe, mevki ve meslek isimlerinin açıklamaları, Hicrî takvim, Türklerin
hususiyetleri, âdet ve gelenekleri (bu iki bölümde Charles Fellows ve Da-
vid Urquhart’ın eserlerinden yararlanılıyor) ayrı başlıkların altına anla-
tıldıktan sonra İstanbul, Boğaziçi ve Anadolu’yu gezecek olanların bil-
mesi gerekenler gayet detaylı bir şekilde ele alınıyor.
1.600
Ğ
€
700
30
[İstanbul’u tanıtan nadir turist rehberleri
(6 kitap)]
a.
G[aston] des Godins de Souhesmes, A Guide to Constantinople and
its Environs, A. Zellich Sons, Constantinople, 1893.
20, vii, [21-] 282,
[3] s, 3 sepya baskı resim, 3 renkli katlanan harita, 1 sepia baskı katla-
nan Kapalıçarşı planı, 13 x 9.5 cm, kağıt kapağında. İstanbul’un tanın-
mış yayıncılarından Zellich Biraderler tarafından yayınlanan bu rehber,
uzun bir süre Doğu’da ve İstanbul’da yaşamış olan ve iyi tanıdığı Türki-
ye hakkında
Au Pays des Osmanlis
ve
Turks et Levantins
gibi başka eser-
leri de bulunan G. de Souhesmes tarafından yazılmıştır. İstanbul’un kısa
bir tarihsel ve etnografik tanıtımı ile başlayan kitapta, kentin belli baş-
lı tarihî binaları, mahalleleri, idarî, askerî, sosyal kurumları ve elçilikle-
rin ele alındığı bölümden sonra, 12 günlük turistik bir İstanbul gezisi-
nin nasıl yapılacağı gün be gün anlatılmaktadır. Daha sonra Katolik, Or-
todoks ve Protestan Hıristayanlarla, Yahudilerin gidebilecekleri kilise ve
sinagoglar tanıtılmıştır. Haberleşme tarifelerinin verildiği bölümü taki-
ben, kentte ulaşım yolları (at, atlı araba, tren, tramvay, vapur, sandal)
açıklanmış, son olarak da tiyatrolarla hamamlar tanıtılmıştır. 4 katlanan
haritanın yanı sıra not alınabilmesi için hazırlanmış memorendum say-
faları ile nadir ve mükemmel bir rehberdir. Kitabın başında Grand Ho-
tel de Londres’i dahili ve harici görüntüleri ile beraber tanıtan özel bir
ek bulunmaktadır. Elimizdeki İngilizce baskı 1891 tarihli Fransızca bas-
kıdan Gregory P. Cacavas tarafından çevrilmiştir.
b.
Demetrius Coufopoulos, A Guide to Constantinople, Adam and
Charles Black, London, 1895.
(1. baskı). [4], 191, [18] s, 4 harita (bir ta-
nesi arka cep içinde), 17 x 11.5 cm, bez cildinde. Sonradan birçok bas-
kı yapan bu rehberde İstanbul topoğrafik ve tarihsel açıdan anlatıl-
mış, seyyahlara İstanbul’da ziyaret edebilecekleri yerler hakkında bil-
giler verilmiştir. Kitabın sonunda şehrin önemli otel (Summer Palace
Hotel, Hotel Bristol, Hotel St. Petersbourg, Hotel Giacomo vs), café,
birahane (Brasserie des Champs Elysées), antikacı, halı ve kilimci, ki-
tapçı, konfeksiyon, ayakkabıcı, fotoğrafçı (M. Iranian, Sebah & Joailli-
er, Weinberg) ve berber dükkanı gibi yerlerinin ilânlarına yer veren bö-
lüm son derece ilginçtir. Çok önemli bir gezi rehberidir. 1. baskısı su-
nulmaktadır.
c.
H. H. Spoer F. R. G. S, The Visitors’ Guide to Constantinople, Société
Anonyme de Papeterie et d’Imprimerie, Constantinople, 1919.
166, [12]
s ilanlar, 15 x 11 cm, kağıt kapağında.
Things Seen in Constantinop-
le
kitabının yazarından İstanbul’a gelecek turistlere yönelik olarak ha-
zırlanmış bir rehbet kitap. Kitabın sonunda lokanta, otel, butik, ayakka-
bı, tuhafiye, şekerleme, nakliyat, ithalat/ihracat, sigorta, mimarlık, ban-
ka, kimyager, diş hekimi vs meslek ve işkollarındaki birbirinden ilginç
ilânlara yer verilmektedir.
d.
Roy Elston, the Traveller’s Handbook for Constantinople, Gallipoli
and Asia Minor, London, Thos. Cook & Son, 1923.
220 s, 1 katlanır renkli
harita, metin içinde 2 harita, 17.2 x 11.5 cm, bez cildinde. Turistlere reh-
ber olmak üzere hazırlanan bu kitap 4 bölümden oluşmaktadır. 1. bö-
lümde Türkiye ve Türkler hakkında bazı temel bilgilere yer verilmektedir.
2. bölümde İstanbul ve Boğaziçi, 3. bölümde Çanakkale Savaşı’nın geç-
tiği topraklar, 4. bölümde ise Anadolu’nun İzmir-Ankara arasında kalan
kısmı ağırlıklı olarak İzmir ve çevresine yer verilerek anlatılmaktadır. Ki-
tabın sonunda Tokatlıyan Oteli gibi dönemin bazı önemli kuruluşlarının
reklamları bulunmaktadır.
e.
William Holden Hutton, Constantinople. the Story of the Old Capi-
tal of the Empire, J. M. Dent, 1925.
xvi, 341, [1] s, birçok resim, 1 katla-
nır harita, 17.5 x 11 cm, bez cildinde.
Mediaeval Towns
(Ortaçağ kent-
leri) serisi içerinde basılan kitap İstanbul’a gelecek turistlere bir seya-
hat rehberinde bulunacak bilgilerin ötesini sunmaktadır. Şehri Bizans
ve Osmanlı dönemleri olmak üzere iki ayrı bölümde inceleyen kitap-
ta İstanbul’un Bizans döneminden itibaren tarihi, topoğrafyası ve eski
eserlerine dair bilgiler verilmektedir. Hammer, Gibbon, Millingen gibi
İstanbul üzerine ciddi çalışmaları bulunan yazarları inceleyerek çalış-
masını vücuda getiren Hutton (1860-1930), eserinde İstanbul’un ta-
rihsel yapılarını ve önemli yerlerini gösteren Sydney Cooper tarafın-
dan hazırlanmış illüstrasyonlara ve fotoğraflara yer vermiştir. Kitabın
sonunda detaylı bir İstanbul haritası bulunmaktadır. Kitabın ilk bas-
kısı 1900 yılında yapılmıştır. Dönemin en popüler gezgin rehberlerin-
dendir.
f.
Mehmed Reshid, Tourist’s Practical Guide to Constantinople and En-
virons, The Anglo-American Book and Newsagency, İstanbul, 1928.
v,
175, [16] s ilanlar, metin içinde birçok fotoğraf, 19 x 13.5 cm, kağıt ka-
pağında. İstanbul’a gelecek turistlere yönelik olarak hazırlanmış bir reh-
bet kitap. Kitabın sonunda turizm acentası, otel, banka, gece kulübü,
pastane, sinema gibi işyerleri ile antikacı, lokantacı, zerzevatçı, şekerle-
meci, nakliyatçı, halı ve kilimci, kuyumcu, kuaför, kitapçı, eczacı, fotoğ-
rafçı, matbacı gibi meslek erbabının birbirinden ilginç ilanlarına yer ve-
rilmektedir.
1.500
Ğ
€
650