olarak [1873] ve yazar adı belirtilmeden yapılmış başka bir baskısı daha
vardır. Son derece nadir bir kitap olup müzayedelerimizde ilk defa gö-
rülmektedir.
Bibliothèque Nationale de France
koleksiyonlarında da
kaydı bulunmamaktadır.
h.
Baptistin Poujoulat, Récits et Souvenirs d’un Voyage en Orient. To-
urs, Alfred Mame et Fils, Éditeurs, 1874.
288 s, 6 tam sayfa gravür, 18
x 11 cm, sırtı deri, kapakları bez cildinde. Bibliothèque de la Jeunesse
Chrétienne serisi içinde yayınlanmıştır. Yazarın
Voyage dans l’Asie Mi-
neure, en Mésopotamie, à Palmyre, en Syrie, et Palestine et en Egypte
(Paris, 1840-1841) adıyla basılan kitabının metni kısaltılmış haldeki yeni
baskısıdır. Atabey 983 (3. baskı)
ı.
Albert Eynaud, Scènes de la Vie Orientale. La Montagne Kurde, La
Chanson de Férizadé, La Maison du Bey. Nouvelle édition, Calmann
Lévy, Paris, 1874.
309, 36 s, 18.5 x 12 cm, kağıt kapağında. Kita-
bı oluşturan üç bölüm (
La Montagne Kurde, La Chanson de Férizadé
ve La Maison du Bey) daha önce
Revue des Deux Mondes’in 1873
yılında yayınlanan çeşitli sayılarında çıkmıştır. Les Arméniens dans
l’Arménie turque (Paris, 1870) ve Exposé pratique de la procédure ci-
vile française dans les Échelles du Levant (Paris, 1875) başlıklı iki ki-
tabı daha vardır.
j.
Ivan de Wœstyne [Van de Woestyne de Grammez de Wardes], Voyage
au Pays de Bachi-Bouzoucks, Librairie Ancienne et Moderne Bachelin-
Deflorenne, Paris, 1876
(2. baskı). 324 s, 12 x 18.5 cm, kağıt kapağın-
da. La Figaro gazetesinde redaktörlük yapan yazarın Türkiye’ye yaptığı
yolculuk esnasında edindiği izlenimleri içermektedir. Önce İzmir’e uğra-
yan yazar daha sonra İstanbul’a geçer. Haliç’i, Dolmabahçe’yi, Çırağan’ı,
Boğaziçi’ndeki sarayları anlatırken bir yandan da impratorluktaki geliş-
meleri gözlemler. Galata’yı, Péra’yı gezer, dönemin politikasını ve yö-
netimini okuyucusna anlatır. İstanbul’da La Figaro’nun bir sayısını çı-
karan yazar ülke ekonomisi üzerine gözlemlerde de bulunur. 30 Ma-
yıs 1876’da Abdülaziz’in tahttan indirilmesi üzerine 1 Haziran 1876’da
İstanbul’un geleceği ile ilgili gelişmeleri merak eden La Figaro’nun yö-
netimince olayları yerinde gözlemlemekle görevlendirilen yazar izle-
nimlerini önce gazetesinde yayınlar, bu yazılar sonra tek bir çatı altında
toplanarak adı dilimize
Başıbozuklar Ülkesine Yolculuk
olarak çevrilebi-
lecek bir kitap olarak yayınlanır.
k.
Charles de Moüy, Lettres du Bosphore. Bucarest-Constantinople-
Athènes, E. Plon, Paris, 1879.
viii, 326, [1], 6, [1] s, 18.5 x 12 cm, ka-
ğıt kapağında. Yazarın da açıkça belirttiği gibi, 1875-1878 yılları ara-
sında yani tam da Osmanlı - Rus Savaşının (93 Harbi) devam ettiği yıl-
larda gizli bir görev nedeniyle (Boğazlar Sorunuyla ilgili olduğu anla-
şılıyor) İstanbul’da bulunuyor. Bu yapıtta yazarın işin kolayına kaçarak
Osmanlı’yı eleştirmek yerine daha zor bir iş olan onu tanımaya ve an-
lamaya çalıştığını görüyoruz. Bu yapıtta Bizans kalıntılarına ve Osmanlı
siyasî örgütlenmesine özel bir önem verildiği görülüyor.
l.
Fortuné du Boisgobey, Du Rhin au Nil. Carnet de Voyage dun Pa-
risien, E. Plon et cie, Paris, 1880.
348, [2] s, 10 gravür, 18 x 11.5 cm,
sırtı deri, kapakları karton cildinde. Fortuné du Boisgobey (1821-1891)
Fransız kurgu yazarıdır. Bu kitap, yazarın Almanya’dan başlayıp Mısır’da
sonlanan bir seyahatnamesidir. Yazar, Berlin’den başlayan seyahatinde
Prag ve Viyana gibi önemli Avrupa başkentlerini gezdikten sonra kitabın
ana eksenini oluşturan İstanbul’a varıyor. Burada şehrin tarihi anıtları
ve bir Avrupalı turiste ilginç gelebilecek tüm özellikleri detaylı bir şe-
kilde anlatılıyor. İstanbul’a ayrılan bölümler kitabın neredeyse yarısını
oluşturmaktadır. Yazar İstanbul’dan sonra denizyoluyla İzmir’e gidiyor.
İzmir’e ayrılan bölümden sonra Rodos, Kıbrıs, Yafa, Kudüs, Betlehem ve
İskenderiye geziliyor.
m.
Edmond Dutemple, En Turquie d’Asie. Notes de Voyage en Anatolie,
G. Charpentier, Paris, 1883.
318, [1] s, metin dışında resimler, 18.5 x
12 cm, kağıt kapağında. Edmond Dutemple 1870-1880 yılları arasın-
da Fransız siyaseti üzerine çeşitli kitaplar yazmış bir yazardır. Yazar bu
kitabı özsözünden de rahatlıkla anlaşılacağı üzere sömürgecelik ruhu
içerisinde yazmıştır. Türkiye’nin Asya’daki konumu ile Anadolu’ya dü-
zenlenmiş seyahatin notları yer almaktadır. 250
5.750
Ğ
€
2.500
289
[Balkan Savaşları ile alakalı eserler (16 kitap)]
a.
Gibbs Grant ve Bernard Grant, Adventures of War with Cross and
Crescent, Methuen, London, 1912
(2. baskı). viii, 241, 30, [1] s, 26 fotoğ-
raf, 19.5 x 13 cm, bez cildinde. İki savaş muhabirinin gözüyle birinci el-
den Balkan Savaşı. Fotoğrafların Türkiye tarafındakileri Bernard Grant,
Bulgar tarafındakileri ise Horace Grant tarafından çekilmiştir. Balkan
Savaşı esnasında Mustafa Paşa, Lüleburgaz, Kırklareli, Çorlu, Silivri civa-
rında olayları kapsaması dışında, savaş esnasında kolera salgını ile ilgi-
li bilgiler de bulunmaktadır.
b.
Gustave Cirilli, Journal du Siège d’Andrinople (Impressions d’un
Assiége), Paris, Librairie Chapelot, 1913.
viii, 199 s, metin dışında 10
levhada 15 fotoğraf, 17.9 x 12.1 cm, sırtı deri kapakları karton cildin-
de. Paris’te yayınlanan Le Matin ve Londra merkezli Reuter haber ajan-
sının muhabiri Gustave Cirilli’nin Edirne Kuşatması günlüğü. Kuşatma-
nın başlamasından kısa bir süre önce Edirne’ye geldi. Edirne Kuşatması
1. Balkan Savaşı sırasında, 1912 Kasımının ortalarından 26 Mart 1913’e
kadar Bulgaristan 2. Ordusu tarafından gerçekleştirilmiştir. Kuşatmanın
başarılı sonuçlanması büyük bir askerî başarı kabul edilir, çünkü şehrin
savunması Alman kuşatma uzmanları tarafından geliştirilmiş ve yenil-
mez kabul edilmişti. Bulgar ordusu 5 günlük kuşatma ve 2 gecelik sal-
dırı neticesinde Türk kalesini ele geçirdi. Edirne Kuşatmasını askerî yön-
den inceleyen literatürün geniş olmasına karşın kuşatmayı şehrin için-
den ve bir sivilin gözünden anlatan kaynaklar son derece sınırlıdır. Gus-
tave Cirilli’nin kitabı bu açıdan çok önemlidir.
c.
Hans Rohde, Meine Erlebnisse im Balkankrieg und Kleine Skizzen aus
dem Türkischen Soldatenleben, Paul Baumann Verlag, Charlottenburg,
1913.
[1], 141, [1] s, metin dışında 15 levha, 22.5 x 16 cm, sırtı bez ka-
pakları karton cildinde. Balkan Savaşı ve mehmetçiklerin hayatından
küçük öyküler… Balkan Savaşı’nın patlaması ile birlikte birçok Alman
subayı ile birlikte cephede savaşmak üzere başvuran Rohde, Alman va-
tandaşlığından ayrılması istenince cepheye gidemez ve bir çare aramak
üzere İstanbul’da kalmaya başlar. Rohde’nin savaş günlerinde tuttuğu
günlükten oluşan kitapta Rohde İstanbul’a geldiği 13 Kasım günü kente
50 km yaklaşmış, düşman ordularına rağmen kentteki kayıtsızlığa kar-
şı şaşkınlığını gizleyememiştir. Resmi görevi olmamasına rağmen Çatal-
ca cephesinde fiilen kurmaylık yürüten Rohde cephedeki kolera salgı-
nını her yerde bulunamayacak cephe fotoğrafları ile destekleyerek ver-
miştir. Çatalca hattı savunmasından övgü ile bahseden Rohde müta-
reke görüşmeleri hakkında da ilginç ve detaylı gözlemlerde bulunmuş-
tur. İstanbul’a kağnı arabaları ile muhacirleri veya Hamidiye ve Mesudi-
ye zırhlılarını gösteren fotoğraflar kitaptaki herbiri birer belge niteliğin-
deki fotoğrafların sadece birkaçıdır.
d.
C[orrado]. Zoli, Der Balkankrieg. Mit den Bulgaren Gegen die Türken,
Verlag Continent, Berlin, 1913.
158, [1] s, başka hiçbir yerde yayınlanmamış
19 tam sayfa fotoğraf, metin içinde pek çok harita, 22 x 15 cm, bez cildin-
de. Türk - Bulgar Savaşı’nın anlatıldığı nadir bir kitap, Bu kitabın La Guerra