Alman yayılmacılığının önde gelen savunucularından Paul Rohrbach,
Alman Hükümeti’nin Ermeni sorununun çözüme kavuşturulmasında
aktif bir politika izlemesini savunmuş, Anadolu’nun boş bırakılmasının
İngiltere’nin çıkarlarına denk düşeceğini vurgulamıştır. 1. Dünya Sa-
vaşı sırasında Osmanlı’nın toprak bütünlüğünün korunmasını Alman
çıkarlarının korunması için kaçınılmaz gören yazar, savaş sonrası Er-
meni-Alman cemiyetinin sözcülüğünü yaparak Ermenilerin haklarının
Osmanlı’ya karşı savunulması çağrısında bulunmuştur. Kitabın 2. bölü-
münü oluşturan görsel malzeme Ermeni tarihi, kültürü, mimarisi, gün-
lük yaşamı vb konularda 128 ilginç fotoğraf bulunmaktadır.
l.
Johannes Lepsius, der Todesgang des Armenischen Volkes. Bericht über
das Schicksal des Armenischen Volkes in der Türkei während des Welt-
krieges, der Tempel-Verlag in Potsdam, 1927.
xxx, [1], 312 s, 19 x 13 cm,
kağıt kapağında. Daha önce
Bericht über die Lage des Armenischen Vol-
kes in der Türkei
[Ermeni Halkının Türkiye’deki Durumu hakkında Rapor]
(Potsdam, 1916) başlığı ile basılan kitabın 2. baskısıdır. Johannes Lepsi-
us (1858-1926) Alman protestan misyonerdir. Osmanlı İmparatorluğun-
da yaşanan Ermeni olaylarını önlemeye çalışan Lepsius, 1. Dünya Sava-
şı sırasında
Bericht über die Lage des armenischen Volkes in der Türkei
(Türkiye’de bulunan Ermenilerin durumları ile ilgili rapor) adlı raporunu
yayınlamış ve yaşanan Ermeni olaylarına dikkat çekmiştir.
Der Todesgang
des Armenischen Volkes
(Ermeni halkının sona doğru yaklaşımı) başlıklı
kitapta ise yaşanan Ermeni olaylarının baş mimarı olan Enver Paşa ile ya-
pılan görüşmeye yer verilmiştir. Bu misyon raporu kendi görüş ve düşün-
celerini yansıttığı gibi sayfalar boyu süren birtakım söylentilere de yer ve-
rir. Türkiye’nin Almanya’nın müttefiki olması ve askerî ilişkilerin bozulaca-
ğı düşüncesi ile Lepsius kitabını gizlice yayınlamak zorunda kalmış, son-
radan yayınlanıp dağıtılması yasaklanmıştır. Avusturyalı-Yahudi bir ya-
zar olan Franz Werfel,
Die vierzig Tage des Musa Dagh
adlı romanında
Lepsius’tan “Ermenilerin koruyucu meleği” olarak söz eder. 600
4.750
Ğ
€
2.065
236
[Anadolu tarihi ile alakalı Almanca eserler
(6 kitap)]
a.
P[etr]. [Alexanrdovitch] de Tchihatchef, Klein-Asien, G. Frentag, Leip-
zig, F. Tempsky, Prag, 1887.
viii, 188 s, metin içinde 1 harita ve 19 fotoğ-
raf, 18 x 13 cm, bez cildinde. 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda
jeoloji araştırmaları yapan bilim adamlarının en tanınmışlarından biri
Rus coğrafyacısı, gezgin ve jeolog S, A. Tchihatchef’tir (1808-1890). St.
Petersburg’da özel öğrenim gören ve Avrupa’da dönemin en ünlü coğ-
rafya ve jeoloji bilginleri ile çalışan Tchihatchef, Fransız Enstitüsü üye-
lerindendir. 1847-1863 yılları arasında Osmanlı İmharatorluğu’nda bu-
lunmuş, bir süre de İstanbul’da Rus elçiliğinde ataşelik yapmıştır. Bu
dönemde Anadolu’da çeşitli araştırma gezileri yapan Tchihatchef, bu
geziler sonunda memleketimizin coğrafyası, arkeolojisi, jeolojisi, pale-
ontolojisi, bitki örtüsü ve hayvan cinsleri hakkında muazzam bir eser
vücuda getirmiştir. (
Asie Mineure, Description Physique, Statistique Et
Archeologique de Cette Contree
, Paris, 1853-1869., 8 cilt ve üç atlas)
Anadolu’nun doğal yapısı, istatistik ve arkeolojik durumu üzerine bir çok
eseri olan Tchihatchef, İstanbul ve civarı, özellikle İstanbul ve Çanakkale
Boğazlarının oluşumları üzerine de büyük bir eser bırakmıştır:
Le Bosp-
hore et Constantinople
(Paris, 1864)
b.
Oskar Treuber, Geschichte der Lykier, Stuttgart, W. Kohlhammer,
1887.
vii, 247 s, 20.6 x 14 cm, kağıt kapağında. Likya tarihi üzerine çok
nadir bir kitaptır.
c.
Karl Mayreder, Ein Besuch in Kleinasien. Vortrag, gehalten in de
Vollversammlung des Österreichischen Ingenieur- und Architekten
Vereines am 3. Februar 1906. Selbstverlage des Verfassers, Wien, 1906
50 s, metin içinde 39 fotoğraf, metin dışında 10 levha, 26.5 x 19.5 cm
karton kapağında. “Zeitschrift des Österr. Ingenieur und Architekten
Vereines” 1906 no 19-21’den ayrıbasım. Batı Anadolu’nın antik devir
deki yerleşimlerinden Efes, Priene, Milet, Didim ve Hierapolis’e arkeolo
jik tetkik gezileri anlatılmaktadır.
d.
R. Thiele, Im Ionischen Kleinasien. Erlebnisse und Ergebnisse, Druc
und Verlag von. C. Bertelsmann, Gütersloh, 1907.
160 s, metin içinde 3
fotoğraf, plan vb, metin dışında bazıları katlanır 7 plan, 22 x 13.5 cm
bez cildinde. Didim, Milet, Prien, Efes ve İzmir’in antik dönemdeki tari
hi anlatılmaktadır.
e.
Hermann Lins, Kritische Betrachtung der Feldzüge des Agesilaos i
Kleinasien. Dissertation der Vereinigten, Friedrichs-Universität, Halle
Wittenberg, Halle (Saale), Buchdruckerei Hohmann, 1914,
57 [2] s, 14.
x 22 cm, kağıt kapağında. Kitapta Antik Yunan’da Sparta Kralı ola
Agesilaos’un Anadolu’daki savaşları eleştirisel bir analizle işlenmiştir.
f.
Afif[e] Erzen, Kilikien bis zum Ende der Perserherrschaft. Robert Nos
ke in Borna-Leipzig, 1940.
x, 131 s, 15.5 x 23 cm, kağıt kapağında. Ma
latyalı Afife Erzen’in Kilikya bölgesinin Pers egemenliği sonuna kadark
tarihinin ele aldığı Leipzig Üniversitesindeki bitirme tezidir. Afife Erze
sonradan İlkçağ tarihi üzerine uzmanlaşmış bir profesördür.
1.250
Ğ
€
545
237
[Anadolu tarihi ve arkeolojisi ile alakalı İngilizce
eserler (7 kitap)]
a.
John Cumming, Lectures on the Seven Churches of Asia Minor, Art
hur Hall, London, 1852.
[8], x, 595, 32 s, metin içinde tam sayfa gravür
ler, 18 x 11 cm, lüks deri cildinde. John Cumming’in (1807-1881) kita
bında konu olarak aldığı Hıristiyanlığın ilk yedi kilisesi, M.S. 53-56 ta
rihlerinde Efes’e gelen ve yörede Hıristiyanlığın yayılması için çalışa
Aziz Paul’un çalışmaları sonucunda oluşmuştur. Bunlar, Ephesos (Sel
çuk), Smyrna (İzmir), Pergamon (Bergama), Sardes (Sart) (Salihli), Phi
ladelphia (Alaşehir) (Manisa), Laodikeia (Denizli) ve Thyateira’dır (Akhi
sar). Kitap, Hıristiyanlığın kuruluşu ve Anadolu’da yaygınlaşması hak
kında geniş bilgi vermektedir.
b.
W[illiam]. K[ing]. Tweedie, Ruined Cities of the East, T. Nelson, Lon
don, 1867.
170 s, metin dışında tam sayfa gravürler, 17 x 10 cm, bez cil
dinde. William King Tweedie (1803-1863) İskoç kilise reformistidir. Ya
zar King bu kitabında Efes, Antakya, Sardes dahil Ortadoğu tarihini
önemli şehirlerinden olan Kudüs, Aşdod, Gazze, Persepolis, Palmyra’da
bahsetmektedir. Bu şehirlerde bulunan tapınaklara ait bir çok gravür d
kitapta yer almaktadır.
c.
J[ohn]. R[obert]. Sitlington Sterrett, the Wolfe Expedition to Asia Mi
nor, Archæological Institute of America/Damrell and Upham, Bosto
1888.
vii, 448, 11 s, metin, sonundaki cepte iki renkli katlanır harita, 2
x 15 cm, bez cildinde. Amerika Arkeoloji Enstitüsü’nün
Papers of th
American School of Classical Studies in Athens
, serisinin 3. cildi ola
rak basılan kitap antik devirdeki Kilikya, Lycaonia, Isauria ve Pisidya’d
Roma döneminden kalma 651 adet yazıtın transkripsiyonunu ve açık
lamasını veren son derece önemli bir eserdir. Güney Anadolu’da geni
bir alanı kapsayan bu bölge Roma döneminde yoğun bir şekilde iska
edilen önemli bir yerdi. Kitabın yazarı bu bölgede kapsamlı gezile