OSMANLI VE KARMA SANAT ESERLERò MÜZAYEDESò
24
374
OSMANLI USTURLAB
.
Bronzdan döküm tekniói ile yap lm ï, dört
halkal tek küreli eserin taç k sm nda ™ñsrafil
ve Cebrail isimleri, d ï bordüründe on iki
burcun isimleri yaz l r. D ïtan ikinci halkan n
da üzerinde ™güneï, ay, Zuhal, Zühre, Utarit,
müïterî, mirrîh isimleri yaz l ve sembolleri
iïlidir. D ïtan üçüncü halkada hicri on iki
ay n isimleri yaz l d r. Küreyi saran halkada
yön isimleri mevcuttur. Kürenin tüm
yüzeylerinde kaz ma tekniói ile astrolojik
sembollerin ve y ld z kümelerinin rumuzlar
yer almaktad r.
19. - 20. yüzy l.
Yükseklik: 46 cm.
Geniïlik: 39 cm.
¿
5.000 – 6.000
.
AN OTTOMAN ASTROLABE
19th - 20th century
H: 46 cm
D: 39 cm
€
2.150 – 2.550
Usturlab
(Yunanca:
шƱƲƯƮƪнơƮƬ
,
astrolabon
, `y ld z-yakalar’), astronomi ölçümlerinde kulla
n lm ð tarihi bir ölçüm cihaz d r. Kullan m alanlar aras nda güneð, ay, gezegen ve y ld z n ko
numlar n belirlemek yer al r. Ayr ca yerel saatin ve ôslam dininde namaz vakitlerinin belirlen
mesi usturlab sayesinde hesaplan yordu. Baz matematik problemlerinin çözümlenmesinde d
usturlab kullan l rd .
ôlk olarak Appolinius (MÖ 240) ve Hipparkos (MÖ 150) taraf ndan keðfedildiói, Batlam
yus taraf ndan kullan ld ó ve Philloponos’un alt nc yüzy l n ilk yar s nda bu aletten bahsettió
bat l kaynaklarda bildirilmektedir. Dokuzuncu yüzy lda Harran’daki büyük üniversitede Abbas
halifelerinin ilim ve kültüre verdikleri önem neticesinde usturlab hakk nda çeðitli eserlerin ya
z ld ó bilinmektedir. Bu konuda yaz lan en eski kitap, 829-830senesinde Baódat’ta ve 833 sene
sinde ñam’da çal ðan Ali ibn ôsa’ya aittir. Baðka bir rivayete göre de usturlab ilk keðfeden ve bu
konuda ilk kitap yazan kimse Abbasi devri astronomi âlimlerinden Ebu ôshak el-Fezari’dir. ôslam
dünyas nda ilk kullanan da kendisidir. Bu konu hakk nda kitap yazan dióer âlimler El-Biruni,
Nasirüddin Tusi ve Habeðül Hasib’dir.
El Biruni gibi âlimler y ld zlar n yerini bir çark ile belirleyen mekanik usturlablar da gelið-
tirmiðlerdir. Bunlar ñamin ve Ez-Zerkali taraf ndan geliðtirilmið ve mekanik saatin temeli ortay
ç km ðt r. On ikinci yüzy lda ñerafeddin et-Tusi usturlaba yeni bir ðekil vererek baston ðeklinde
bir usturlab geliðtirmiðtir.