1
[Atatürk ve Kemalizm (12 kitap)]
a.
René Marchand, Le Réveil d’une Race, dans la Turquie de Mustapha-
Kemal, Nouvelle Sociéte d’Édition, Paris, 1927.
229, [2] s, 1 levha (Ata-
türk resmi), 1 katlanır harita, 18.5 x 12 cm, kağıt kapağında. Mustafa
Kemal’in kurduğu yeni ülke yönetim, ticaret, kültür gibi yönleriyle ele
alınıyor. Yazar gezide gözlemlediklerinden hareketle Türkiye’nin coğrafi
olarak Asya’da yer almasına karşın çıkarları ve gerçekleştirmek istedik-
leriyle pekala Avrupalı olabildiğini söylemektedir.
b.
Nella Pavlova, Au Pays du Ghazi, Éditions
La Revue Mondiale
, Paris,
1930,
226 s, 18.5 x 12 cm,
yazarından Fransız mimar ve kent tasa-
rımcısı Henri Prost’a ithaflı ve imzalı,
kağıt kapağında. Henry Prost
1935 ile 1951 yılları arasında İstanbul’u nazım planını hazırlayıp uygu-
lamıştır. Erken dönemin bir Cumhuriyet incelemesi. Yeni inşa edilen bir
başkent olan Ankara, Gazi Mustafa Kemal ve inkılâpları, eğitim-öğretim
sistemi, iktisadi ve finansal sistem, tarım sistemi, Türkiye’nin dış politi-
kası. Kitabın sonunda Musta Kemal ile Mussoli’nin mukayese edildiği bir
bölüm bulunuyor.
c.
H[ugh]. E[velyn]. Wortham, Mustapha Kemal of Turkey, William Ed-
win Rudge, New York, 1930.
x, [1], 216 s, 19 x 12 cm, şömizli bez cildin-
de. Genel okuyucuya yönelik olarak Atatürk hayatta iken kaleme alın-
mış Atatürk biyografisi. Wortham Atatürk’ün ilk derli toplu biyografisi-
ni gayet başarılı bir şekilde ortaya koyuyor.
d.
K. Krüger, Kemalist Turkey and the Middle East, George Allen & Un-
win Ltd., London, 1932.
223 s, 20 x 13.5 cm, bez cildinde. Osmanlı’nın
son günleri, Cumhuriyet ile beraber gelen yenilikler, Panislamizm ve
milliyetçilik, iktisat politikaları ve iktisadi kaynaklar, kültürel ve sosyal
durum (meclis, basın, eğitim ve adalet sistemleri), kadın hakları, milli
müdafaa, Sovyetler, Balkan ülkeleri, Arap ülkeleri ve Batı Avrupa ile iliş-
kiler, Hıristiyan azınlıklar, Türkiye’nin jeopolitik durumu, ABD ile ilişkiler,
Milletler Cemiyeti ve Türkiye. Oldukça nadir bir eserdir.
e.
H[arold]. C[ourtenay]. Armstrong, Grey Wolf, Mustafa Kemal. An In-
timate Study of a Dictator, Penguin Books, London, 1938
(4. baskı). 288
s, metin içinde 1 harita, 18 x 11 cm, kağıt kapağında. Harold Courtenay
Armstrong (1891-1943), 1. Dünya Savaşı’nda Türklerin eline esir düş-
müştü. Bu günlerin etkisi ile eserlerinde Türkiye Atatürk’e karşı saldır-
gan bir tavır sergilemiştir. Armstrong’a göre yeni Türk rejimi Mussoli’nin
İtalyası ile benzeşmekteydi ve Mustafa Kemal Paşa dönemin diktatörle-
ri içerisinde en keskin olanı idi. Mustafa Kemal Paşa’nın reformları ger-
çekleştirmede uyguladığı metodu da eleştiren Armstrong, Mustafa Ke-
mal Paşa’yı mesajı olmayan bir peygambere benzetmiştir. Mustafa Ke-
mal Paşa’nın gerçekleştirdiği inkılâplarla, özellikle kılık kıyafet alanında
yapılanlarla, Avrupalılardan çok Avrupalı bir tavır takınıldığını söylüyor-
du. Yönetim olarak Türkiye’nin parlamentoya dayalı bir rejim olduğunu
söyleyen Armstrong bunun yalnız sözde kaldığını, gerçekte durumun
farklı olduğunu, Türkiye’de bir muhalif partinin olmadığını öte yandan
Türk milletinin asla kendi kendini yönetmediğini belirtirken diğer yan-
dan gelecekten ümitli olduğunu ve yeni kuşağın gelecekte ödev ve so-
rumluluklarını bilecek bir şekilde eğitildiğine işaret etmiştir. İlk baskı-
sı 1932 yılında yapılan
Grey Wolf
, Mustafa Kemal’in biografisini ve dö-
nemin iç siyasî olaylarını anlatmaya çalışmıştır. Armstrong bu kitabın-
da Türkiye ve Türkler özellikle de Mustafa Kemal Paşa’nın şahsı ve ülkeyi
yönetim biçimi ile ilgili olarak gerçekleri yansıtmayan önyargılı ve sal-
dırgan bir tavır sergilemiştir.
f.
Gérard Tongas, Ataturk and the True Nature of Modern Turkey, Trans-
lated from the French by Major F. F. Rynd, Luzac, London, 1939.
79 s,
metin dışında 4 fotoğraf, 19.5 14 cm, kağıt kapağında. Atatürk bitogra
fisi ve Cumhuriyet’in ilk 15 yılında Türkiye’de meydana gelen gelişme
ler anlatılmaktadır.
g.
Ray Brock, Ghost on Horseback the Incredible Ataturk, Duell, Sloa
and Pearce (New York), Little Brown and Company (Boston, Toronto)
1954.
406, [1] s, 21 x 14 cm, şömizli bez cildinde. Atatürk aşığı yazar Ro
Brock efsânevi liderin hayatını tüm gerçekliği ile gözler önüne seriyor
Çocukluğunda atılan tohumların, gençlik yıllarında serpilip askerî alan
daki başarılarıyla nasıl meyve vermeye başladığının heyecan verici ma
cerasını, geçmişin tutsaklığından günümüzün özgürlüğüne doğru he
şeyi adım adım planlayan bir dâhinin inanılmaz mücadelesini, kendin
Türk milletine, vatanına ve ideallerine adamış efsânevi bir kahramanı
bu uğurda göze alabildiklerini, tarihe adını altın harflerle yazdırmış bi
liderin iç dünyasını, Latife Hanım’la aşk dolu evliliğini, yalnızlığını ve yıl
gınlığını bu kitapta okuyoruz.
h.
Benoist-Mechin, Le Loup et Le Leopard Mustapha Kemal ou la Mor
d’un Empire, Editions Albin Michel, 1960.
460 s, 20,5 x 13 cm, kağıt ka
pağında. Bu kitap, zamanında Ankara’nın Bozkurt’u diye anılan Musta
fa Kemal’in sıra dışı kaderinin öyküsüdür. Sefalet içindeki, küçük bir ta
rım ülkesi boyutlarına indirgenmiş ve İngiliz, Fransız ve Rus ordularıyl
çevrilmiş bir imparatorluğun mirasçısı olan Mustafa Kemal, iktidarı el
geçirmeden önce
“bir ihtilalden daha fazlasını yapmak gerektir.”
diyor
ı.
Emil Lengyel, They Called Him Ataturk, The John Day Company, Ne
York, 1962.
192 s, metin içinde birçok fotoğraf ve harita, ex-library nüs
ha, 21 x 13.5 cm, şömizli bez cildinde. Genç okuyucular için yazılmış bi
Atatürk biyografisi. 100
j.
Hanns Froembgen, Kamal Atatürk. Soldat und Führer,
Franck
’sch
Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 1936
(3. baskı). 222 s, metin dışınd
11 levha, 1 katlanır harita, 20 x 13.5 cm, şömizli bez cildinde. Bir as
ker ve önder olarak Kemal Atatürk… Atatürk’ün hayatındaki üç safha
nın, yani Osmanlı ordusunda komutan, Kurtuluş Savaşı’nı organize ede
önder ve kurulan yeni ülkenin cumhurbaşkanı olarak ayrı ayrı ele alın
dığı kitapta Atatürk’ün asker, ileri görüşlü bir önder ve devlet adam
olarak göze çarpan özellikleri dönemin tarihi olayları ile bir bütün ola
rak ele alınmakta, kitabın sonunda “Türk’lerin Babası” olarak tanıtıla
Atatürk’ün inkılâpları ve Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de meydan
gelen tarihi, toplumsal ve siyasî olaylar anlatılmaktadır.
k.
Catherine Gavin, House of War, William Morrow, New York, 1970
[3], 342 s, 21.5 x 14 cm, şömizli bez cildinde.
House of War
, Mustaf
Kemal’in Kurtuluş Savaşı’nın tam ortasında Amerikalı kadın bir gaze
teciyle yaşadığı büyük aşkın romanıdır. Amerikalı genç kadın, “için
deki kadın”ı, cinselliği, aşkı ve hatta gazeteci kimliğini ortaya çıkaran
bütün kalbiyle inandığı erkekle, Kurtuluş Savaşı Ankara’sında tanış
mış, ilk beraberliğini Afyon’daki karargahta yaşamıştır. Kemal’in dediğ
gibi “Dar-ül Harb” de yaşanan bir aşktır bu. Mustafa Kemal ve Evely
Burrett, General İsmet, Fikriye ve Latife romanın kahramanlarıdır. Asker
ve siyası entrikaların, inançların, aşkların, devrim ve savaş planlarını
dönemin gerçek mekan ve bölgelerinde ustalıkla kurgulandığı bir ro
mandır. General İsmet ve diğerlerinin bir kadın için çok uygunsuz oldu
ğunu düşündükleri halde, Kemal’in isteği üzerine savaşın Afyon, Dum
lupınar, Uşak aşamalarını cephenin ön saflarında basın mensubu olara
izleyen bu kadın, zaferle sonlanan acıların, ölümlerin, fedakarlıkların
bağımsızlık inancının gücünün tanığı olmuş, izlediği, yaşadığı her şe
sevdiği erkeğe hayranlığını ve haklılığına olan inancını arttırmıştır. N
yazık ki, Dâr-ül İslam’ı yok saymak mümkün olmayacak ve Türk ordusu
nun başkumandanına tam da zafer gününde ve bir kez daha eşi olmas
isteğini tekrarlamışken
”Seni kalamayacak kadar çok seviyorum”
diy
yazacaktır.