Choisseul-Gouffier, Bizanslı Diyonisos, Eremya Çelebi, Katip Çelebi gibi
Boğaziçi’nden bahseden hemen hemen tüm eski metinleri incelemiş-
tir. Bu kaynaklardaki yanlışları ortaya koymuş, böylece yazıldığı döne-
me göre bilimsel sayılabilecek bir kitap yazmıştır. Kitapta Boğaziçi tüm
yönleriyle ele alınmaktadır. Boğaziçi’nin oluşumu ile ilgili kuramlar,
akıntılar, iklim, toprak yapısı ve yeryüzü şekilleri gibi coğrafi özellikleri
ayrıntılarıyla birlikte ele alınmaktadır. Daha sonra Boğaziçi’nin tüm köy-
leri bir manzume şeklinde anlatılmaktadır. Buradaki şiirsel üslup yaza-
rın Boğaziçi tutkusunu da gün yüzüne çıkarıyor. Metne eklenen zengin
dipnotlar o günün yaşamını yansıtan zengin bilgilerle doludur. Kitabın
önemini arttıran bir diğer özellik de Boğaziçi’nin etnik yapısını ortaya
koymasıdır. Rumların, Ermenilerin, Yahudilerin, Türklerin Boğaz’ın nere-
sinde oturduğunu kitaptan öğreniyoruz. Son bölümde her bir Osmanlı
padişahının sadrazamlarının adları ile birlikte, Hicrî ve Miladî tarihlerle,
tahta çıkış yılları kaydedilmiştir. Atabey 605 (Fransızca baskı)
b.
Carolus Wescher, Dionysii Byzantii de Bospori Navigatione Quae Su-
persunt Una Cum Supplementis In Geographos Graecos Minores Ali-
isque Eiusdem Argumenti Fragmantis, E Typographeo Publico, Paris,
1874.
xxxiii, [1], 154, [1] s, 27.5 x 19 cm, kağıt kapağında. Boğaziçi’nin
İlkçağ tarihi için tek kaynak… Boğaziçi’nin İlkçağ’daki topoğrafyası hak-
kında Byzantionlu Dionysios tarafından ve bazılarının görüşüne göre
çok eski denizcilik kılavuzlarının kopyası olarak rehber mahiyetinde bir
risale meydana getirildiği bilinmekte ise de 2. yüzyılın sonlarına doğ-
ru yazılan Anaplus Bosporu başlıklı bu ufak kitap kaybolmuştur. Fran-
sız tabiat bilgini Pierre Gylli bunun eksiksiz bir nüshasına sahip olmuş
ve Boğaziçi hakkında 1561’de basılan kitabında geniş ölçüde kullanmış-
tı.
Anaplus Bosporu
’nun birkaç sayfadan ibaret eksik bir el yazma nüs-
hası ise 1841’de Aynaroz’da Vatopedi manastırında bulunarak Minoidas
Minas tarafından Batı’ya getirilmiştir. Bu yazma, önce 1874’de Wesc-
her, sonra 1927’de R. Güngerich eliyle yayınlamıştır. Müzayedeye su-
nulan eser, kitabın Wescher tarafından yapılan baskısıdır. Bütün eksik-
liğine rağmen Dionysos’un eseri, Boğaziçi’nin İlkçağ’daki topoğrafyasını
tesbitte yardımcı olmaktadır.
3.000
Ğ
€
1.300
107
[Osmanlılar ve İslamiyet (5 kitap)]
a.
J[ean].- A[lexandre]. Vaillant, Islam des Sultans devant l’Orthodoxie
des Tczars, Paris, E. Dentu, 1855.
113 s, 18.5 x 11.5 cm, kağıt kapağında.
Jean Alexandre Vaillant (1804-1886) Fransızca ve Romence öğretmeni,
politik eylemci, tarihçi, dilbilimci ve çevirmendir.
b.
Alfred de Caston, Musulmans et Chrétiens, de Mohamed le Prophète
au Sultan Abd-ul-aziz Khan, Constantinople, Imprimerie et Lithograp-
hie Centrales, 1874.
311 s, 23 x 16 cm, kağıt kapağında. Alfred de Cas-
ton (1821-1882) kitabında Hazreti Muhammed döneminden Sultan
Abdülmecid’in 1861’de ölümüne kadar İslam tarihi ele alınmıştır.
Revue
de Constantinople
dergisinin yazarı ve yazı işleri müdürü olan yazarın
aynı yer ve tarihte Livre II (2. kitap) olarak basılan
La Turquie en 1873
başlıklı bir çalışması daha vardır.
c.
Gabriel Charmes, l’Avenir de Turquie. Le Panislamisme, Calmann Lévy,
Paris, 1883.
317 s, 18 x 11 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. “Si-
yasal İslam”ın kökenleri. Gabriel Charmes (1850-1886) Fransız gazete-
cidir. Siyaset ve dışişleri alanında gazetecilik kariyerine başladığı sıralar-
da tüberküloz ilk belirtilerini gösterince, yazar hem yaşam hem de seya-
hat maksadı ile Yakın Doğu’ya gelmiştir. 1870’li yılların sonlarında o za-
manlar çoğu Osmanlı İmparatorluğu topraklarında yer alan Mısır, Tür-
kiye, Suriye, Filistin ve Irak’ta bulunmuş ve özellikle İslam olgusunu göz-
lemlemiştir. Gabriel Charmes “Siyasal İslam” olgusunu ilk kavramsallaş-
tıran kişilerden biridir. O dönemde Osmanlı’da yeni bir siyasal ve sosyal
uyanışın oluştuğunu gözlemlemiş ve bunu da bir “Siyasal İslam” olarak
teşhis etmiştir. Gabriel Charmes bu akıma “Panislamisme” demektedir
ve Batılı emperyalist güçlere “Doğu Sorunu”nun kavramsal ve siyasal
çerçevesini bu “etken”e göre çizmelerini önermektedir.
d.
Victor Bérard, Le Sultan, l’Islam et les Puissances. Constantinople-
La Mecque-Bagdad, Paris, Librairie Armand Colin, 1907.
vi, 443, [1] s,
metin sonuda 1 katlanır harita, 11 x 17.8 cm, bez cildinde. Türkiye’de
iktidarın İslami kaynağı. İslamiyet ve iktidar konusunu Türkler, Araplar,
3.000
Ğ
€
1.300
iktidarın İslami kaynağı. İslamiyet ve iktidar konusunu Türkler, Araplar,
106a