kitabı yer yer Pierre Loti’nin
Aziyade
adlı romanı ile paralellikler kurarak,
yer yer tarihi olaylara atıfta bulunarak oldukça renkli ve edebî bir üslup-
la kaleme alınmıştır. Kitabın en dikkat çekici yanı, Foto Süreyya, Hays à
Charenton, Agence Littéraire Internationale ve Yusuf Razi stüdyolarına
ait sepya tonda oldukça özenli bir şekilde basılmış ve hiçbir yerde ya-
yımlanmamış yüze yakın fotoğrafla Nicolas Markovitch’in dört sulubo-
ya reprodüksiyonudur.
d.
Michael Maclagan, The City of Constantinople, Westview Press, Lon-
don, 1968.
198 s, metin içinde 23 plan, harita vb, metin dışında 67 fo-
toğraf, 21 x 15 cm, şömizli bez cildinde. Bizans dönemi İstanbul’u üze-
rine kaynak kitaptır.
e.
Philip Sherrard, Constantinople - Iconography Of A Sacred City, Ox-
ford University Press, London, 1965,
139 s, metin içerisinde birçok renk-
li ve siyah beyaz çizimler, resimler, fotoğraflar, 29.3 x 22.4 cm, şömiz-
li bez cildinde. İstanbul’un Bizans dönemindeki Hıristiyanlık tarihi için
kaynaktır. Görsel malzeme açısından çok zengin bir referans kitabıdır.
800
Ğ
€
350
385
[Ortadoğu ve Anadolu’da çalışan Amerikan
misyonerleri ile ilgili kaynak kitap ve
incelemeler (7 kitap)]
a.
Historical Sketch of the Missions of the American Board of Commis-
sioners for Foreign Missions, in European Turkey, Asia Minor, and Arme-
nia, John A. Gray, New York, 1861.
48 s, 4 harita, 14 x 22 cm, kağıt kapa-
ğında. Kitapta ön bilgi olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun dinsel halkla-
ra göre nüfus bilgisi ve kronolojik olarak tarihsel olaylar listesi verildik-
ten sonra Amerikan misyonerlerinin hedef kitle olarak seçtiği Ermeni-
ler, Ermenilerin Anadolu’daki yurdu ve Ermeni kilisesinin tarihi hakkın-
da bilgilere yer veriliyor. Bundan sonraki bölümlerde başlangıcından iti-
baren Anadolu’daki Amerikan misyonerliğinin tarihi, Ermeniler üzerin-
deki etkisi, eğitim ve yayın faaliyetleri gayet detaylı olarak anlatılıyor.
Kitapta misyonerlik faaliyetleri için Anadolu’nun idarî taksimatı, misyo-
nerlik üslerinin yerleri, Anadolu’nun dört bir yanına yayılan misyoner-
lerin isimleri ve görev yaptıkları yerler tafsilatlı olarak anlatılıyor. Hedef
kitle olarak seçilen ancak başarılı olunamayan Yahudiler ve Müslüman
Türkler hakkında da birer kısa bölüme yer verilen kitabın sonundaki ek-
lerde Evangelik Ermeni Kilisesi’nin anayasası, Gülhane Hatt-ı Hümayu-
nu, ülkeye giriş, dönüş/ölüm/emeklilik tarihlerine göre misyonerlerin lis-
tesi verilmektedir. Anadolu’daki Amerikan misyonerliğinin tarihçesi için
birinci elden bir referanstır.
b.
Thomas Laurie, Historical Sketch of the Syria Mission, the Ameri-
can Board of Commissioners for Foreign Missions, New York, 1862.
32
s, 1 harita, 22 x 13.6 cm, kapaksız orijinal halinde. 1819’da Pliny Fisk ve
Levi Parsons ile başlayan Amerikan misyonerlerinin Ortadoğu macera-
sının kronolojik tarihi, Beyrut, Sayda gibi önemli üsler, Malta’da başla-
yıp Beyrut’ta devam eden yayınlar, misyonerlerin karşılaştığı zorluklar,
açılan kiliseler ve verilen eğitimler, bölgede egemen olan Osmanlı haki-
miyetinin misyonerler üzerindeki etkileri bu risalede tüm detayıyla ele
alınmaktadır.
c.
Julius Richter, A History of Protestant Missions in the Near East, Olip-
hant, Anderson & Ferrier, Edinburgh and London, 1910.
435 s, 23 x 15
cm, bez cildinde. Julius Richter’in (1862-1940) Amerikalı Protestan mis-
yonerlerin 1800’lerin başından itibaren Anadolu, Suriye, Filistin, İran,
Mısır ve Habeşistan’daki misyonerlik faaliyetleri üzerine kaynak kitap.
d.
Joseph K[ingsbury]. Greene, Leavening the Levant, The Pilgrim Press
Boston, New York Chicago, 1916.
xii, 353 s, 36 levha, 21 x 14 cm, be
cildinde. Joseph K. Greene (1834-1917) misyoner olarak Anadolu’y
gelmiş (1859), İzmir, Bursa, İstanbul gibi değişik üslerde ellibir yıl sü
reyle misyonerlik yapmış, 1910 yılında emekli olmuştu. Anadolu’d
görevde bulunduğu uzun yıllar boyunca ülkesi Amerika’ya sadece ik
defa gitmişti. Misyoner olarak görev yaptığı sırada Ermenice, Rumc
ve Türkçe olarak yayınlanan çeşitli gazetelerin editörlüğünü yapmıştı.
ana bölümden oluşan kitabın 1. bölümünde Anadolu ve burada yaşa
yan halklar, Ermeni Sorunu, Jön Türkler ve İslamiyet hakkında genel bil
giler verilmektedir. İkinci bölümde Amerikalıların Anadolu’daki misyo
nerlik faaliyetlerinin tarihçesi, öncü misyonerler olan Goodell, Dwight
Hamlin, Schneider gibi isimlerin çalışmaları ile birlikte anlatılmaktadır
3. bölümde misyonerlerin Antep, Merzifon, Harput, İzmir, Tarsus gib
Anadolu’nun birçok noktasında açtıkları okulların ve buralarda uygula
nan eğitim sistemlerinin üzerinde durulmaktadır.
e.
P[lato]. E[rnest]. Shaw, American Contacts with the Eastern Churc
hes, 1820-1870, The American Society of Church History, Chicago
1937.
iii, [5-] 208 s, 22 x 14.5 cm, şömizli bez cildinde. Plato Ernest Sha
(1883-1947) Amerikalı misyonerlerin başlangıcından itibaren Doğu Kili
seleri ile ilişkilerini araştırıyor.
f.
Leon Arpee, A Century of Armenian Protestantism 1846-1946, th
Armenian Missionary Association, New York, 1946.
96 s, 14 x 21.5, kar
ton kapağında. Anadolu’da Amerikan misyonerlerinin etkisinde kala
Ermeniler Protestan mezhebine geçmeye başlamışlardı. Protestanlığ
seçen Ermeni nüfusunun artması üzerine Protestan Ermeni kilisesi ku
rulmuş ve varlığı Osmanlı makamlarınca resmen kabul edilmişti. Leo
Arpee (1877-1948) kitabında Anadolu’daki Amerikan misyonerliğini, Er
menilerin mezhep değiştirerek Protestanlığa geçişini 1846’dan sonrak
yüz yıllık tarihsel süreç içinde incelemekte, kitabın sonundaki bölümd
bu kilisenin Amerika’daki geleceğini tartışmaktadır.
g.
Marcia ve Malcolm Stevens, Against the Devil’s Current. The Lif
and Times of Cyrus Hamlin, University Press of America, Lanham, 1988
xi, 504 s, metin içinde birçok resim, 23 x 15.5 cm, bez cildinde. Cyru
Hamlin’in tam ve çok geniş bir biyografisi. Kısıtlı sayıda basılmış çok na
dir bir kitaptır.
2.500
Ğ
€
1.100
386
[Bir oryantalistin yaşamından kesitler]
Eugène Boré, l’Homme Privé, l’Homme Public, les Voyages, les Œuvres
d’Apres un Temoin de sa vie. Avec de Nombreux Extraits des Souvenir
Personnels de Boré, Librairie Saint-Charles et Oeuvre de Saint-Charles
Lille et Grammont, tarihsiz [c. 1910].
500 s, metin içinde birçok gravür
metin dışında birçok levha, 31 x 23 cm, sırtı ve köşeleri deri, kapaklar
ebrulu modern cildinde. Bu ‘mufassal’ kitap, bir oryantalist olan Eugèn
Boré’un (1809-1878) özel yaşamından, çalışmalarından ve seyahatle
rinden kesitler sunmaktadır.
500
Ğ
€
215