seyahatnamelerinden ve yerel kaynaklardan da faydalanmıştır. Kitap
pek çok detay bilgi ile doludur. İstanbul Efendisi’nin (İstanbul kadısı) sa-
yımlarına dayanarak kentte 88.185 evin ve 130 halka açık hamamın bu-
lunduğunu yazar. Herhalde bu sayımdan yola çıkarak kent nüfusunun
400.000 kişi (ki bunların 200.000’i Türk, 100.000’i Rum ve geri kalanını
Yahudi, Ermeni ve Frenk olarak hesaplar) olduğunu yazar. İstanbul ka-
dısından elde edilen bilgiler ancak sur içi İstanbul’a ait olmalıdır. Yazar,
herkesçe anlatılan büyük sultan camilerinin ötesinde Nuruosmaniye
ve Laleli’den de söz eder. İstanbul efendisinin defterlerine dayanarak,
1782 yangınından önce kentte 500’ü aşan okulun bulunduğunu ya-
zar. Kütüphaneler için de önemli bilgiler verir. Bundan başka yazar bir
Avrupalının aklından geçiremeyeceği kadar sessiz sokaklardan, kahve-
hanelerden ve oralardaki hikâyecilerden söz eder. 1779’daki yangında
zarar gören Çemberlitaş’ı sağlamlaştırmak için taş bir kaidenin yaptırıl-
dığını not eder. Boğaziçi’ne gelince, sahil saraylarına ve Kuruçeşme’deki
Fener Rum aristokrasisine ait konaklara ilişkin kısa bilgilerden sonra,
gene kısaca su kemerlerinden ve bentlerden söz edilir ve İran sefirinin
ikâmetgahının Üsküdar’da olduğu yazılır. Atabey 309
1.750
Ğ
€
760
351
[Hoş cildinde sıra dışı bir İstanbul tarihi]
William Jackson Brodribb ve Walter Besant, Constantinople. A Sketch of
its History from its Foundation to its Conquest by the Turks in 1453, Se-
eley, Jackson & Halliday, London, MDCCCLXXIX [1879].
xv, 270, [1] s, 18
x 12 cm, sırtı deri, kapakları bez cildinde. Elimizdeki kitap William Jack-
son Brodribb (1829-1905) ve İngiliz romancı ve tarihçi Sir Walter Be-
sant (1836-1901) tarafından yazılmıştır. Ağırlıklı olarak Gibbon, Finlay,
Le Beau gibi konunun uzmanı olan tarihçilerin eserlerinden yararlanı-
larak hazırlanan bu derleme kitapta İstanbul’un kuruluşundan Türkler
tarafından fethine kadarki yaklaşık 2 bin yıllık süreç boyunca geçirdi-
ği tarih ana hatlarıyla sunulmaktadır. İstanbul’un önemini Gibbon’dan
daha isabetli ve doğru olarak kimsenin yazmadığına işaret eden yazar-
lar Gibbon’un İstanbul’a ait yazdıklarını kitabın girişi olarak aynen nak-
lederler.
700
Ğ
€
300
352
[Kadife ciltli defter]
Osmanlı cildi; bir yüzü tuğralı, diğer yüzü ay yıldızlı, yaldızlı, desenli mor
kadife ciltli boş defter. 23,5 x 14,5 cm.
350
Ğ
€
150
353
[Doğu mistisizminin en önemli kaynaklarından
biri]
John P. Brown, the Dervishes; or, Oriental Spiritualism, J. B. Lippincott
and Co., Philadelphia, 1868.
viii, 415 s, metin içinde. 24 tahta klişe baskı
gravür, 19 x 13 cm, bez cildinde. Amerikan Sefarethanesi’nin sekreteri
ve tercümanı olan John S. Brown’un, Doğu’da spiritiüalizm konulu eseri.
Kitapta, derviş tarikatlarının doğuşu, ilkeleri, gelenekleri, ibadet şekilleri,
belli başlı oniki tarikat ve İstanbul’daki uzantıları, mensuplarının giyim
leri, kutsal kitaplar ve Evliyaların ortaya çıkması, Rufai, Nakşibendi, Bek
taşi, Mevlevi tarikatları, Müslüman ermişler, İranlı dervişler gibi konula
ayrı bölüm başlıkları altında işlenmiştir. A. Ubicini’nin “
Letters on Tur
key” adlı dervişler hakkındaki eserinden de alıntılarla konu genişletilmiş
Hintli dervişler tanıtılmıştır. Tasavvuf ya da Sufî’lerin manevî dünyaları
nın ele alındığı bölümden sonra, kitap Hz. Ali’nin biyografisinin verildiğ
kısımla son bulmaktadır. Tarikat inanç ve uygulamalarının yer yer te
tanrılı üç büyük dinle karşılaştırıldığı kitap, bir Batılı gözüyle Doğu mis
tisizmini incelemesi açısından da ilgi çekicidir.
550
Ğ
€
240
354
[İstanbul ile alakalı nadir Almanca eserler
(7 kitap)]
a.
J. v. Tamamchef, Der Kampf um Constantinopel in seiner Vergan
genheit, Gegenwart und Zukunft, Ein Historisch-Polititischer Beitrag
Commissions-Verlag von Huber & Lahme, Wien, 1887.
vi, [1], 436 s, 19.
x 12 cm, bez cildinde. Geçmişi, şimdiki zamanı ve geleceği ile İstanbu
için verilen savaş… İstanbul, Büyük Konstantin’in şehri kurmasıyla be
raber başlayan tarihi, topoğrafyası, halklar mozayiği, ticaret hayatı, eği
tim ve öğretim hayatı, sosyal hayat ve şehrin Osmanlı siyasetindeki de
ğişikliklerdeki ve geleceği içerisindeki durumu ile gayet geniş bir pers
pektif içinde etüd ediliyor.
Deutschen Nationalbibliothek
’te kaydı yok
tur. Son derece nadir bir kitaptır.
b.
J. Dukas-Theodassos, Im Zeichen des Halbmonds. Schilderunge
aus der Türkischen Reichshauptstadt. J. P. Bachem, Köln und Rhein
[c. 1893].
392 s, 45 gravür, 18 x 12 cm, sırtı bez, kapakları karton cil
dinde. İstanbul ve Galata ile Péra olmak üzere iki ana bölümden olu
şan kitap tümü İstanbul’u konu olarak alan gayet nadir bir seyahat
namedir. Şu başlıklar kitabın vadettiği zenginliklerin ipuçlarını veriyor
Yeni Cami, Altın Boynuz (Haliç), Balıkpazarı, kayıkçılar, Şiilerin Muhar
rem törenleri, Serasker Meydanı, Beyazıd Camisi ve Pazarı, Süleymani
ye Külliyesi, Bizans döneminden kalan tarihi eserler, Fatih Cami, dilen
ciler, Mısırçarşısı, Mahmutpaşa, Çemberlitaş, tramvaylar, Laleli, Cami
Aksaray, Arkadius Sütunu, Samatya, deniz surları, sokak satıcıları, Tür
evi, Türk ailesi ve haremi, İstanbul’da bir tren gezisi, Yedikule, Balık
lı Rum Hastanesi, surlar, Doğu’da mezarlıklar ve defin âyinleri, Rama
zan, Hırka-i Şerif, eski ve yeni Sultan sarayları, Fener Rumları, Patrik
hane, İstanbul’un Yahudileri, Galata, Yenişehir, Tatavla ve St. Dimit
ri, Péra ve Péralılar, Péra’daki tiyatro ve konserler, İstanbul’da yaşaya
Almanlar, Péra’da karnaval ve balolar, İstanbul’da bir yangın, Rumla
rın Paskalya ve Noel kutlamaları, Selamlık geçişi, Mevlevi dervişleri
sokak köpekleri, Boğaziçi.
c.
Cornelius Gurlitt, Konstantinopel, Marquardt, Berlin, 1908.
118, [4
s, 32 tam sayfa fotoğraf. 16.3 x 12 cm, şömizli karton cildinde. Dres
den Teknik Üniversitesi Eski Rektörü ve Alman Mimarlar Birliği Başkan
Dr. Cornelius Gurlitt (1850-1938), Dresden Teknik Üniversitesi mimarlı
profesörlüğü yapmış bir sanat tarihçisidir. Barok mimarisinin öneml
araştırmacılarındandır. Türkçe’ye de çevrilen
Die Baukunst Konstanti
nopels
(İstanbul Mimarisi) adlı kitabıyla tanınır. Elimizdeki eser yaza
rın İstanbul’u ağırlıklı olarak mimari özellikleriyle anlattığı turist reh
beri olarak nitelenebilecek bir kitaptır. Alman Büyükelçi Mareşal vo
Bieberstein’in aracılığıyla, camilerde ve öteki dinsel yapılarda fotoğra
çekme ve çizim yapma izni alan Gurlitt, bu sayede daha önce çalışılma
mış pek çok mimari eseri kitabına aktarma şansını elde etmiştir.