16
[Bir kadın seyyahın İstanbul ve İzmir izlenimleri]
Maria Belli Gondard, Reise nach Constantinopel im Jahre 1845, J. D.,
Sauerländer, Frankfurt, 1846.
343 s, 16 x 10.4 cm, 2 renkli gravür, sır-
tı deri kapakları ebrulu modern cildinde. 1845’in 30 Temmuz’unda
Frankfurt’tan başlayıp aynı yılın 17 Ekim’inde sona eren kısa bir Doğu
yolculuğunun notları. Soylu bir aileden gelen Maria Belli, Avrupa’daki
günün modasına uygun olarak ‘efsânevi doğuya’ bir seyahat yapma-
ya karar verir. O dönemde Doğu, özellikle İstanbul ve Osmanlı toprakları
demektir. Avrupalılar bakımından en kolay ulaşılabilen toprakların bura-
ları olması bir yana, İstanbul ve İzmir gibi Doğu’nun en büyük, zengin ve
kozmopolit kentleri Osmanlı topraklarındadır. Belli, Frankfurt’tan başla-
yan yolculuğuna Viyana ve Belgrat üzerinden devam ederek İstanbul’a
ulaşır. Daha sonra İmroz, Bozcaada, İzmir, Sakız ve Oniki Adaları gez-
mek suretiyle dönüşe başlayan yazar, Korfu, Trieste ve Viyana üzerinden
Frankfurt’a ulaşır. Gezginin bir kadın olması dolayısıyla doğu seyahat-
namaleri literatürü içinde özel bir öneme sahip olan bu eser, 1845 yılın-
daki Türkiye ve İstanbul için ilginç gözlemler içermektedir. İlk defa gö-
rülmektedir. Atabey 92.
1.700
Ğ
€
740
17
[Cilt güzelliği ve kondisyonu ile dikkat çeken
eserler (10 kitap)]
a.
Samuel S[ullivan]. Cox, Arctic Sunbeams: or from Broadway to the
Bosphorus by Way of the North Cape, G. P. Putnam’s Sons, New York,
1882.
vii, [2], 347 s, metin dışında 12 levha, 19.5 x 14 cm,
yazarın-
dan ithaflı ve imzalı,
bez cildinde. Kuzey kutbunun güneş ışığı veya
Broadway’den Boğaziçi’ne… 1885-1886 yılları arasında ABD’nin İstan-
bul sefiri olarak görev yapan Samuel S. Cox, gerek Türkiye’deki faaliyet-
leri gerekse de Amerika’nın Türkiye’nin iç işlerine müdahale etme giri-
şimlerindeki rolüyle oldukça tartışılmış bir isimdir. Cox, New York-Kuzey
Kutbu-İstanbul güzergahında birçok ülkeyi gezmiş ve gördüklerini en
ince ayrıntısına kadar anlatmıştır. Cox kitabında gezdiği yerlerin tarihsel
ve kutsal mekanlarını anlatırken insanların yaşayışlarını, kültürel ve dinî
geleneklerini de atlamamış ve gözlemlerini eklemiştir.
b.
Samuel S[ullivan]. Cox, Orient Sunbeams or From the Porte to the
Pyramids by Way of Palestine, G. P. Putnam’s Sons, New York, 1882.
ix, [3], 407 s, metin dışında 12 levha, 19.5 x 14 cm, bez cildinde. Sa-
muel S. Cox’un İstanbul, Bursa, Çanakkale, İzmir, Efes, Şam, Yafa, Ku-
düs, İskenderiye, Kahire ve Bulak’ı kapsayan Ortadoğu seyahatname-
si. Cox, bu kitabında önceki kitabında
anlattığı geziye devam etmekte-
dir. Cox, insanları, surları, duvarları ve köprüleri, Müslüman, Hıristiyan
ve Yahudi dinlerine ait kutsal yerleri, önemli tarihî anıtları ve Boğaz’ı ile
tanıttığı İstanbul’un otuz yıl içinde geçirdiği değişiklikleri ve Osmanlı
İmparatorluğu’nun siyasal yapısını da, zengin bir tarih ve arkeoloji biri-
kimi ile harmanlayarak incelemiştir. Baştan sona ilginç gözlemler içeren
eserde falcılık, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki çöküş, Yahudiler, Mısır Pi-
ramitleri ve Cox’un “Dünya’nın en ilginç müzesi” olarak nitelediği Bulak
Müzesi ilgili olan bölümlerle, Robert Kolej hocalarından Edwin Grosve-
nor ile ilgili hoş bir anekdot içeren kısım dikkat çekmektedir.
c.
Robert Hichens, the Near East. Dalmatia, Greece and Constantinople,
the Century Co., New York, 1913.
x, 268 s, metin dışında 18 Jules Guérin
imzalı renkli resim ve 31 siyah beyaz fotoğraf, 27 x 18 cm, desenli bez
cildinde. Dalmaçya Kıyıları, Atina ve Yakınlarında, Atina’nın Çevresi
Delfi ve Olimpiya, Minareler Şehri İstanbul isimli başlıklardan oluşan
görselliği ön planda tutan bir seyahatname. İstanbul’a ayrılan bölüm
ler Underwood’un nefis fotoğrafları ve Guérin’in suluboya resimleri eş
liğinde anlatılmaktadır. Özellikle Underwood’un fotoğrafları İstanbul’u
canlı cadde ve sokak yaşantısını yansıtması bakımından büyük önem ta
şımaktadır. Yazar şehri Galata Kulesi’nden seyre dalarken onu hayatın
da gördüğü en muhteşem, en güzel ve en iyi konumlanmış şehir ola
rak tanımlamaktadır.
d.
A. Nordlander, Reseminnen från det Heliga Landet, Egypten och Tur
kiet, C. E. Fritzes K. Hofbokhandel, Stockholm, 1899.
[3], 480 s, metin dı
şında 15 levha, 19 x 12.5 cm, bez cildinde. Muhteşem cildi ve kondisyo
nu ile dikkat çeken İsveççe yazılmış bir İstanbul ve Kutsal Topraklar se
yahatnamesi.
e.
Chedomil Mijatovich, Constantine Last Emperor of the Greeks o
the Conquest of Constantinople by the Turks (A.D. 1453) after the La
test Historical Researches, Sampson Low, Marston & Company, Lon
don, 1892.
xiv, 238 s, metin dışında 5 levha, 19.5 x 13 cm, sayfa ke
narları yaldızlı bez cildinde. Sırp tarihçi ve 2. Abdülhamid dönemind
İstanbul’da Sırbistan büyükelçisi olarak görev yapan Chedomil Mijato
vich tarafından kaleme alınan bu kitap İstanbul’un fethiyle ilgili birço
bilinmeyene ışık tutuyor. Şimdiye kadar bu konuda yayınlanan kitapla
rın aksine, bu eser kuşatanların değil, kuşatılan Bizans’ın ve son İmpa
rator Konstantin’in gözüyle fetih sırasında yaşananları tarafsız bir dill
anlatıyor. Kitapta kuşatma altındaki şehirlerini ve hayatlarını kaybede
cek olmanın dehşetini yaşayan halkın durumu, taraflar arasındaki dip
lomatik müzakereler, Bizans ve Türk ordularının kuşatma öncesi hazır
lıkları ve taraflar arasındaki entrikalar anlatılmaktadır. 9 bölümden olu
şan bu kitapta, Türklerin yükselişini İslam dinini kabul ederek milli ka
rakterlerini bu dinin ışığında inşa etmelerine bağlayan yazar, Türkleri
askerî örgütlenmesinin detaylarını ve elde ettikleri zaferlerin şans fak
törüne bağlı tesadüfler olmadığını vurgulamaktadır. Bu eser oldukç
nadirdir ve müzayedelerimizde ilk defa görülmektedir.
f.
J. P. Mahaffy, Ramles and Studies in Greece, Henry & Coates, Phila
delphia, 1900.
xviii, 535 s, metin dışında 30 levha, 1 katlanır harita, 2
x 13 cm, sayfa kenarları yaldızlı lüks deri cildinde. Yunanistan anakara
sında seyahatler anlatılmaktadır.
g.
Henry van Dyke, Out-of-Doors in the Holy Land. Impressions of Tra
vel in Body and Spirit, Charles Scribner’s Sons, New York, MDCCCCVII
[1908]
(1. baskı). xii, [2], 325 s, 12 renkli levha, 19.5 x 12 cm, bez cildin
de. Çok hoş resimlerle bezenmiş bir Filistin seyahatnamesidir.
h.
Talbot Kelly, Egypt Painted and Described, Adam & Charles Black
London, 1906.
246 s, 22.7 x 17 cm, desenli bez cildinde. Robert Talbo
Kelly (1861-1934) yazar ve oryantalist manzara ressamıdır. Mısır’da ya
şayan insanları, Kahire sokaklarını, Pazar yerlerini, camilerini, kamu bi
nalarını ve daha bir çok konuyu renkli resimlerin eşliğinde anlatan ço
hoş bir Mısır seyahatnamesidir.
ı.
W. Y. Morgan, The Near East, Crane & Company, Topeka, 1913.
[2]
246 s, 5 levha, 1 harita, 20 x 13 cm, bez cildinde.
Daily News
muhabir
Morgan’ın 1913 yılında Balkan ülkeleri ve İstanbul’a yaptığı gezinin iz
lenimleri. İstanbul ve Osmanlı halkının 5 bölüm halinde ele alındığı ki
tapta İstanbul’da hepsi de azınlıklara mensup 4 bin sarrafın bulundu
ğu, Londra, New York gibi şehirlerin her milletten insanı barından İstan
bul ile yarışamayacağı yazılmaktadır. İstanbul’da insanların ırk, renk, kı
yafet veya milliyetine karşı hiçbir önyargı veya menfi yaklaşımda bu
lunulmadığına vurgu yapılarak İstanbul’un kozmopolit yapısı ön pla
na çıkarılmaktadır. İstanbul’da hükümet organları tarafından kullanıla