de yaptı.
De Pontoise a Stamboul
yazarın Belçikalı bir işadamı olan
arkadaşı Delloye-Matthieu’nun daveti üzerine 1883 yılı Ekim ayında
İstanbul’a yaptığı seyahatin öyküsüdür. About seyahatnamesinde, tarih
ve arkeoloji bilgilerini İstanbul’la ilgili gözlemleriyle birleştirmiş, bütün
yabancılar gibi dervişleri, Türk kadınlarını, dükkan sahiplerinin sıcakkanlı
tutumunu ve sokakların vazgeçilmez sakinleri olan köpekleri yazmadan
geçmemiştir.
d.
Léon Hugonnet, La Turquie Inconnue. Roumanie - Bulgarie -
Macédoine - Albanie, Bibliothèque des Deux Mondes, L. Frinzine et cie,
Paris, 1886
(3. basım). iii, [3], 308 s, 18.5 x 12 cm, sırtı deri kapakları kar-
ton cildinde. Bilinmeyen Türkiye.. Edirne’den başlayan ve Balkan ülkele-
rini baştan başa kapsayan bir seyahatnamedir. Théophile Gautier’in
“so-
ğuk ülkeleri kışın, sıcakları da yazın ziyaret etmek gerekir”
önerisi doğ-
rultusunda Balkan Yarımadası’nda bir kış, Adriyatik kıyılarında da bir
yaz geçiren Hugonnet, coğrafyanın politikanın alfabesi olduğu kanısın-
dadır. İstanbul ve Türkiye kıyılarının az çok bilinmeye başlanmasına kar-
şın, iç bölgelerin ve dağlarının hiç tanınmadığını düşünmektedir. Ro-
manya, Bulgaristan, Makedonya ve Arnavutluk gezilerinde gördüklerini
anlatan yazar, kitabını herhangi bir tesir altında kalmadan kaleme alın-
mış ve Balkan Yarımadası’nı yansıtan bir aynaya benzetmektedir. Yolcu-
luğun Balkanlar’a ve kışın yapılan 1. bölümü İstanbul’dan başlar; Edir-
ne, Filibe, Sofya, Üsküp, Kosova, Selanik, Dedeağaç gibi kentlerden ge-
çerek Çanakkale’de son bulur. Adriyatik kıyılarında geçirilen ikinci yol-
culuk Dalmaçya, Zara, Hersek, İşkodra ve Korfu’yu içerir.
e.
E[ugène]. Guibout, Les Vacances d’un Médecin. Huitieme serie 1887
Constantinople, Asie Mineure Grece Italie; Lucie. G. Masson, Paris,
MDCCCLXXXVIII [1888].
162, 97 s,
yazarından imzalı,
18.5 x 12 cm, sır-
tı deri, kapakları karton cildinde. Müzayedemizde Parisli bir doktor olan
Eugène Guibout’un kapsamlı seyahatlerini anlatan seyahatnamesinin
Türkiye’yi ilgilendiren 8. cildi sunulmaktadır. İstanbul’a Orient Express
ile gelen yazar İstanbul ve Boğaziçi’ni tafsilatlı olarak anlattıktan son-
ra Bursa ve İzmir’i gezer.
f.
Xavier Marmier, Du Rhin au Nil de Constantinople au Caire 1843-
1846. Victor Lecoffre, Paris, 1887.
439, [2] s, 23 x 14 cm, kağıt kapağın-
da. İlk baskısı 1847 tarihli olan bu kitap seyahate çok düşkün olduğu an-
laşılan Fransız yazar Xavier Marmier’nin (1808-1892) 1845-1846 ara-
sında Ortadoğu’da yaptığı seyahatleri kapsamaktadır. İstanbul’da başla-
yan seyahatname sırasıyla İzmir, Rodos, Kıbrıs, Beyrut, Sidon, Tir, Naza-
ret, Kudüs, Betlehem, Yafa, Gaza ve Kahire’den sonra İskenderiye’de ni-
hayet bulmaktadır.
g.
Xavier Marmier, Impressions et Souvenirs d’un Voyageur Chrétien,
Alfred Mame et fils, Tours, MDCCCLXXXIX [1889]
(10. baskı). 240, [1] s,
24 x 16 cm, kağıt kapağında. Xavier Marmier’nin (1808-1892) Avrupa
ve Balkan ülkeleri üzerinden geldiği İstanbul, İzmir, Rodos ve Filistin se-
yahatnamesi. Kitabın ilk baskısı 1873 tarihlidir. Marmier, çoğu seyahat-
name olmak üzere daha birçok eseri olan oldukça üretken bir yazardı.
h.
Henri Faucon, Notes de Voyage. Égypte - Palestine - Syrie - Athènes
- Constantinople, Imprimerie Espérance Cagniard, Rouen, 1890
. 147, [2]
s, 20 x 13 cm, kağıt kapağında. Henri Faucon’nun İskenderiye, Kahire,
Yukarı Mısır, Kudüs, Şam, Baalbek, Beyrut, İzmir, Atina, Peloponnes, İs-
tanbul ve Bursa’yı kapsayan seyahatnamesi.
ı.
Jules Leclercq, Voyage au Mont Ararat, Librairie Plon, Paris, 1892.
[1], 328, [2] s, metin sonunda 1 katlanır harita, 19 x 11.5 cm, sırtı deri
kapakları karton cildinde. Jules Joseph Leclercq (1848-1928) Fransız ya-
zardır. Kitabında Ağrı Dağına yaptığı seyahatten bahseder.
j.
Henry Borotra, Lettres Orientales. Premiere Série, comprenant, la
Turquie et Partie de la Grèce. Paris, H. Simonis Empis, 1893.
[4], 310
s, metin dışında 23 levha, 18 x 11 cm, sırtı deri, kapakları karton cil-
dinde. Kitapta bahsi geçen ve
La Grèce, l’Égypte, la Nubie, la Palestine
et la Syrie
başlağını taşıması öngörülen
seconde série
basılmamıştır.
Elimizdeki kitapta 1891 yılının sonundan itibaren yapılan bir seyahatin
izlenimleri mektup şeklinde anlatılmaktadır. Kitabın tamamına yakını
İstanbul’dan, Hôtel de Byzance’da kaleme alınmıştır. Yazar izlenimlerini
aktarırken anlattığı yerin tarihine ait bilgiler de vermektedir.
Lettres Ori-
entales
oldukça az bilinen ve nadiren karşılaşılan bir kitaptır.
k.
Lucien Trotignon, L’Orient Qui S’en Va, Égypte-Palestine-Syrie-
Constantinople Notes de Voyage, Albert Savine, Paris, 1893.
380 s, 18
x 11 cm, sırtı bez kapakları karton cildinde. Yazarın 1891 yılında yap-
tığı Filistin, Suriye, İzmir ve İstanbul seyahatinin notları… Kitabın üçte
biri İstanbul’a ayrılmıştır. Çarşı-pazarlar, Boğaziçi, Kağıthane eğlencele-
ri, cami ve türbeler, Yeniçeri Müzesi, Üsküdar, Büyükada gibi şehrin ta-
rihi ve turistik yerleri detaylarıyla anlatılmaktadır. Elimizdeki eser, yaza-
rın daha önce
De Jérusalem a Constantinople, Journal d’un Voyageur
(Paris, 1892) başlığı ile basılan kitabının Mısır ile ilgili bölümü çıkarıla-
rak basılmış halidir.
l.
G[aston] des Godins de Souhesmes, Au Pays des Osmanlis, Victor-
Havard, Paris, 1894.
iv, 400 s, 18.5 x 11 cm, sırtı deri kapakları karton cil-
dinde. Uzun bir süre Doğu’da ve İstanbul’da yaşamış olan ve iyi tanıdı-
ğı Türkiye hakkında başka eserleri de bulunan Souhesmes’in herşeyden
önce izlenimlerine sadık olmakla övündüğü ve şahit olduğu herşeyi ol-
duğu gibi aktardığı eseri. Kitabı şayet konuların akış sırasını kale almaz-
sak, aslında belli başlı iki kısma ayırmak mümkündür: ilk kısım yazarın
İstanbul’un coğrafi ve tarihi dokusu, camileri, sarayları, antik yapıtları ve
doğal güzellikleri ile ilgili sevecen gözlemlerini, kentte yaşayan yabancı
kolonileri, Osmanlı edebiyatını, İslamiyeti ve Hıristiyanlığı ele aldığı bö-
lümdür. İkinci bölüm ise Osmanlı bürokratları, Osmanlı gazeteleri ve ga-
zetecileri hakkındaki gözlem ve deneyimleri sonucu gayet olumsuz fi-
kirler edinen yazarın yağcılık, sahtekarlık ve 2. Abdülhamid döneminde-
ki sansür ve mezalim hakkındaki zehir zemberek yazılarını içermektedir.
Yazarın, savlarını örneklerle desteklediği, hangi kararlara hangi neden-
lerle vardığını belgelediği çok ilginç bir eserdir.
m.
J. de Beauregard [James Condamin], Aux Rives du Bosphore. Illust-
rations de O’Netty, Librairie Generale Catholique et Classique Emma-
nuel Vitte, Lyon, 1896.
vii, 324 s, resimli, 21.6 x 14.5 cm, lüks deri cil-
dinde. James Condamin (1844-1928) bazı kitaplarında J. de Beauregard
müstearını kullanan Fransız yazarıdır. Lion’dan yola çıkan yazar, Vene-
dik üzerinden Belgrad’a, Sofya’ya Filibe’ye ve Edirne üzerinden Osman-
lı topraklarına ulaşmıştır. İstanbul’da nisbeten uzun bir süre geçirmiş ve
şehri tarihsel mekânlarından gündelik yaşamına, ünlü kişilerinden so-
kaktaki sıradan insanlarına, doğal güzelliklerinden idarî ve beşeri çir-
kinliklerine dek olanca ayrıntısıyla betimlemiştir. 11 bölümlü kitabın 7
bölümü İstanbul’a ayrılmıştır. Eserin bir bölümü Ermeni olaylarına ay-
rılmış olup bu olayların esas sorumlusu olarak İngiltere gösterilmekte-
dir. Beauregard’ın savına göre, İngiltere Ortadoğu’daki egemenliği için
“Müslüman fanatizmini” kışkırtmakta ve katliam zeminini hazırlamak-
tadır. İstanbul ve yakın çevresindeki gezilerinden sonra bu kez Karade-
niz kıyıları ve Romanya üzerinden Balkanları geçerek Avrupa’ya döner.
n.
Cyr. van Overbergh, Dans le Levant en Grèce et Turquie. Bruxelles,
Société Belge de Librairie, Oscar Schepens & Cie., Éditeurs, 1899.
xv,
421 s, metin dışında [1] levha, metin içinde birçok resim, 18.5 x 12 cm,
bez cildinde. 1899 yılının Nisan ayında üç haftalık bir geziye çıkan ya-
zarın Yunanistan ve Türkiye’deki, mitolojide ve eski çağ tarihinde ad-
ları geçen sitleri, kalıntıları ve tarihî eserleri resimlerle tanıtan eseridir.
Marsilya’dan yola çıkan Van Overbergh, Yunanistan’dan sonra Türkiye’ye
gelir. Eser, Truva, Çanakkale, İstanbul ve tabi ki Üsküdar, Boğaziçi, Péra