birçok resim, 23.5 x 16 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. Loui
Rambert (1839-1919), avukat, idareci ve sanat fotoğrafçısıdır. Bu ese
Osmanlı’nın son döneminde uzun müddet Türkiye’de bulunmuş, Ana
dolu Kumpanyası ve Osmanlı Bankası müdürlükleriyle Reji genel mü
dürlüğü gibi önemli görevler almış İsviçreli Louis Rambert’in 1895
1905 yılları arasında tuttuğu notlardan oluşmaktadır. İbrahim Alaed
din Gövsa’nın deyimiyle
“Sultan II. Abdülhamid devrinin devlet ve hü
kümet işleri ve birçok makam sahiplerinin seciyeleri hakkında çok bil
gili ve nüfuzlu bilgi ve gözlemleri içeren eser, son dönem Osmanlı tari
hi için kıymetli vesikalardan”
biridir. Reji ve Osmanlı maliyesi konusun
da birinci elden ve bir örneği daha bulunmayan bir kaynak olmasını
yanı sıra Osmanlı’nın son dönemiyle ilgili ekonomik, kültürel, dinî, etnik
folklorik, siyasî pek çok konuda, kurumlar, şahıslar, olaylar ve Selanik’te
Kudüs’e, Midilli’den Kahire’ye birçok şehir hakkında değerli bilgi, gözle
ve tesbitler içermektedir.
b.
[Berthe] Georges Gaulis, La Ruine d’un Empire. Abd-ul-Hamid se
amis et ses Peuples, Librairie Armand Colin, Paris, 1913.
xi, 356, [2] s
18.5 x 12 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. 2. Abdülhamid’in dost
ları ve halkı. Türkiye üzerine araştırmaları ile tanınan Victor Bérard’ı
önsözünü yazdığı çalışma, 2. Abdülhamid ve iktidarını geniş bir çerçe
ve içerisinde ele almaktadır. Kitabın 1. bölümü 2. Abdülhamid’in dostlar
ve halkı, diplomatlığı, maliyeyi idaresi başlıkları altında 2. Abdülhamid’i
siyasî portresini çizmektedir. İkinci bölümde Türkiye’de Alman nüfuz
ve Wilhelm’in Şam’a giderken Türkiye ziyaretine ayrılmıştır. 3. bölüm
de ise 2. Abdülhamid’in halkları başlığı altında Balkan ülkelerine yer ve
rilmiştir. İlki 1895 Ermeni olaylarından sonra, ikincisi, Jön Türk iktidar
döneminde 1909’da olmak üzere iki kez Türkiye’ye gelen Gaulis, Balka
Savaşı esnasında Bulgarların İstanbul’u zorlamaya başladıkları günler
de İstanbul’da ölmüştür.
c.
Ali Vahbi Bey, Pensées et Souvenirs de l’ex-Sultan Abdul-Hamid
Avant la débâcle de la Turquie, Paris / Neuchâtel, Attinger Frères,
tarih
siz. 222 s, 21 x 13.8 cm, kağıt kapağında. Bu kitap, 2. Abdülhamid’in pa
dişahlıktan uzaklaştırılmasının hemen sonrasında kendisi tarafından Al
Vehbi Bey’e Osmanlıca olarak yazdırdığı hatıratının gene Ali Vehbi Be
tarafından Fransızca’ya tercüme edilerek yayınlanmış halidir. 1909 yı
lında İttihat ve Terakki tarafından hal edilmesinin ardından kaleme alın
ması açısından oldukça önemlidir. Dönemin tarihi olayları hakkında ge
nel bir perspektif vermesi, 2. Abdülhamid’in yapmaya çalıştıkları, vizyo
nu ve hedefleri ile o dönemde karşılaşılan zorluklar, entrikalar ve ulusla
rarası ilişkiler noktasındaki manevraların mahiyetlerinin anlaşılması açı
sından oldukça yararlı bir eserdir. 2. Abdülhamid’in dahili ve harici si
yaset, İslam siyaseti, inkılâp siyaseti, şahsiyeti ile ilgili bilgilerin yanınd
konular içerisinde adı geçen şahıslarla ilgili notlara da yer verilmekte
dir. Eserde; Jön Türkler, İttihatçılar ve Kanun-i Esasi, Farmasonlar, Erme
ni, Yahudi ve Kürt konuları, demiryolları ve petrol politikaları ile önem
leri, sansür, askerî hizmetler, istihbarat çalışmaları, Osmanlı bürokra
sisi vb bir çok konu hakkında 2. Abdülhamid’in bakış açısını görebil
mek mümkündür. Bu eser, Osmanlı döneminin bu en çetrefilli, karma
şık ve sıkıntılı döneminde saltanat koltuğunda oturan 2. Abdülhamid’
gerçek anlamda kendisinden dinleyerek anlayabilmek açısından bulun
maz bir imkandır.
d.
N[icolas]. Nicolaïdès, Sa Majesté Impériale Abd-ul-hamid Khan II Sul
tan Réformateur et Réorganisateur de l’Empire Ottoman, Imprimeri
Th. Dewarichet, Bruxelles, 1907.
110, [2] s, 19 x 11 cm, kağıt kapağında
Müzayedeye sunduğumuz eseri çok nadir olup
Bibliothèque Nationa
le de France
’da kaydına rastlanamamıştır. Bu eserde 2. Abdülhamid dö
neminde impatorluğun mali yapısı, askerî teşkilatı, eğitim sistemi, zira
at, ticaret, endüstri, bayındırlık hizmetleri, demiryolları ve sosyal yardı
6
5