“ikinci kurucusunun” adıyla anılmaya başlanan ve Konstantinopolis adı-
nı alan kent; Roma, Bizans ve Osmanlı imparatorluklarının yaklaşık 16
asır boyunca başkenti olma işlevini aralıksız sürdürdü. Müzayedeleri-
mizde ilk defa görülen çok nadir bir kitaptır.
1.500
Ğ
€
650
221
[Merzifon Anadolu Koleji’nden hatıralar (3 kitap)]
a.
Ernest Pye (editör), Charlotte R. Willard of Merzifon Her Life and Ti-
mes, Fleming H. Revell Company, New York, MCMXXXIII [1933].
211
s, 8 fotoğraf, 19.2 x 13 cm, bez cildinde. Merzifon’da kurulu Anatolia
College’de kızlar kısmının müdürü Charlotte Richards Willard’ın (1860-
1930) hayatı ve başarıları yakınları tarafından yazılmış ve Ernest Pye ta-
rafından bir kitap çatısı altında biraraya getirilmiştir.
b.
George E[dward]. White, Adventuring with Anatolia College. Herald-
Register Publishing Company, Grinnell, 1940.
197, [2] s,
yazarından
ithaflı ve imzalı,
13.5 x 21 cm, bez cildinde. G. E. White (1861-1946)
Amerikalı eğitimci ve misyonerdir. Amerikalıların Osmanlı İmparator-
luğu’ndaki ilk eğitim faaliyetleri için hedef alınan kitle Cyrus Hamlin’in
“Doğu’nun Anglo-Saksonları” dediği Ermeni Cemaati hedef alınarak
gerçekleştirilmiştir. Ancak Gregoryen ve Katolik Ermeni Kiliseleri buna
karşı çıkmış, onların propagandalarından cemaatlerini uzak tutmaya
çalışmışlardır. White bunu Ermeni hiyerarişisi ile bir çatışma olarak yo-
rumlamış, Protestan kiliselerinin kurulmasını mantıklı görmüştür. Ana-
tolia College, Merzifon ilçesinin kuzey kenarında 40 dönümlük bir arazi-
de Amerikan mimari anlayışına göre inşa edilmiş bir okuldu. White Chi-
cago Teoloji okulundan mezun olduktan sonra 1890 yılında Merzifon’a
gelerek orada 30 yıl sürecek görevine başlar. Camileri de sık sık ziyaret
eder ve camileri kendi evi gibi sıcak bulur. Ezan sesinden rahatsız olmaz.
Kur’an surelerini ve anlamını namaz kılacak kadar öğrenir. Hatıralarında
izlediği bir Rufai zikrini de anlatır. 1904 yılında Merzifonlularla yağmur
duasına bile çıkan White için Merzifon “çekici ve iyi bir yerdi”. Pontus
Rum Cemiyeti 1904 yılında gizli olarak bu okulda kurulur. 1921 yılında
okulun Türkçe öğretmeni Zeki Bey’in Pontus faaliyetlerini ihbar ettiği
gerekçesiyle okul yakınlarında öldürülmesi üzerine okula yapılan bas-
kında Türkiye aleyhine ve Pontus yanlısı yayınlar ele geçirilir ve okul
kapatılır. 1913 yılından itibaren okulun yöneticiliğini yapan White’ın
hatıratında hem bu konular hem de yakından tanık olduğu Ermeni teh-
ciri üzerine yazdıkları büyük önem taşımaktadır.
c.
Efthimios N. Couzinos, Twenty-Three Years in Asia Minor, 1899-1923.
New York, Vantage Press, 1969.
178 s, 13 fotoğraf,
yazarından ithaflı
ve imzalı,
20.5 x 14 cm, şömizli bez cildinde. Osmanlı’nın son yıllarında
Samsunlu bir Rum gencinin canlı tanıklığında devletin azınlık politika-
sı… Kitap, Osmanlı’dan cumhuriyete uzanan dönemeçte Anadolu’daki
Rum ve Ermeni nüfusun ülke dışına çıkışı, Edward Riggs gibi Ameri-
kan misyonerlerle olan münasebetlerini ve açtıkları eğitim kurumları,
bir ‘diktatör’ olarak nitelediği Mustafa Kemal’i ve Kemalist rejimi ağır
ifadelerle eleştirmektedir. Samsun/Alaçam doğumlu olan E. N. Couzinos
(1899-?) Alaçam’da geçen çocukluğunu, şehrin Rum nüfusunu, tica-
ret yaşamını ve çarşı-pazarını, 1908 ihtilalinde belediye binası önünde
toplanan Türk ve Rum nüfusun birbirini kucaklayıp şarkılar eşliğinde
Enver Paşa’nın meşrutiyet yönetimini kutlamalarını, azınlıkların ilk defa
askere alındığı Balkan Savaşı döneminde Rum ve Ermeni komşularının
davul-zurna eşliğinde askere uğurlanmalarını, Merzifon Anadolu Ko-
leji’ndeki eğitim hayatını, kolejin Dr. George E. White dahil öğretmen
kadrosunu, 1915 Ermeni tehcirini, 1. Dünya Savaşı sırasında sansür
nedeniyle Karamanlıca (Yunan alfabesi ile Türkçe) mektup gönderm
yasaklanınca komşularının mektuplarını küçük bir ücret karşılığında Os
manlıca olarak yazarak bir nevi arzuhalcilik yaptığını anlatır. Bunda
sonra Efthimios’un yaklaşık iki yıl süren askerlik macerasını, yenilgi il
sonuçlanan 1. Dünya Savaşı’ndan sonra Anadolu’nun işgalini, Mustaf
Kemal’in sahneye çıkışını, Anadolu Koleji’nin bir daha açılmamak üzer
kapatılmasını, hayatı tartışmalı olaylarla dolu Topal Osman ve çetesini
Merzifon’un Rum halkını katletmesini, 17 ay süren saklanışını ve ‘firarı
nı’ anlatır. Couzinos, kitabını ülkeyi terkedip Amerika gibi uzak bir kıtay
yerleşmek durumunda kalan bir azınlık mensubu olarak gayet olumsu
bir ruh haliyle ile kaleme almıştır. Kitap, yazarın
millet
,
Osmanlı ruh
gibi mevhumlara, Müslüman Türklere, Osmanlı yönetimine, ve muha
cirlere kucak açan Amerikan göçmen siyasetine bakış açısını vermes
bakımından önemlidir.
1.500
Ğ
€
650
222
[1830’larda Anadolu’yu gezecekler için rehber
kitap (2 cilt)]
Josiah Conder, the Modern Traveller. A Description, Geographical, His
torical, and Topographical, of the Various Countries of the Globe, Jame
Duncan, London, MDCCCXXX [1830].
2 cilt: 354, [1], 1 katlanır harita,
gravür; iv, 356, [1] s, 1 katlanır harita, 5 gravür, 14.5 x 9 cm, sırtları der
(tamirli), kapakları karton citlerinde. Josiah Conder (1789-1855) yaza
ve kitapçıdır. Müzayedede sunduğumuz eser Suriye ve Anadolu’yu ge
zecek seyyahlara rehber olmak üzere yazılmıştır. İzmir, Efes, Güzelhisar
Karie, Antalya, Kilikya, Tarsus, Kütahya, Bursa, İzmit, Ankara, Kastamo
nu ve İstanbul’u gezecek olanlara tarihsel, coğrafik ve topoğrafik bilgi
ler veren rehberde 2 adet katlanır harita, Karaman Voyvodası, İzmir v
mezar sulayan kadınları gösterir 3 bakır baskı gravür de bulunmakta
dır. Conder, otuz cilt tutan her biri ayrı bir ülkeye ait seriyi İngiltere’de
dışarı çıkmadan, ancak sayısız kaynağı yorulmadan tarayarak hazırladı
Türkiye için kaynak ararken karşılaştığı kitapların bolluğu karşısında şaş
kınlığa uğramıştı. Blackmer 394
750
Ğ
€
325
223
[Almanca, Osmanlı tarihleri (2 kitap)]
a.
G[eorg]. Rosen, Geschichte der Türkei von dem Siege der Refor
im Jahre 1826 bis zum Pariser Tractat vom Jahre 1856, G. Hirzel, Leip
zig, 1866 [-1867].
2 cilt birarada: 1. cilt altbaşlığı: Von der Vertilgun
der Janitscharen bis zum Tode Machmuds II; 2. cilt altbaşlığı: Von de
Thronbesteigung Abdulmedjids bis zum Pariser Tractat von 1856. xii
303 s.; viii, 262 s, 22.5 x 14 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. Ge
org Rosen (1821-1891) Alman oryantalist ve diplomattır. Yazarın mü
zayedemizde sunulan eseri
Staatengeschichte der Neuesten Zeit
seri
sinin 11. ve 12. ciltlerini oluşturmaktadır. Bu eserin 1. cildi 1826 Yeni
çeri Ocağı’nın kaldırılışından 2. Mahmud’un ölümüne kadarki; 2. cild
ise Abdülmecid’in tahta çıkışından 1856 Paris antlaşmasına kadarki Os
manlı tarihini ihtiva etmektedir. Atabey 1054
b.
N[icholas]. Jorga, Geschichte des Osmanischen Reiches, Friedric
Andreas Perthes, Gotha, 1908.
5 cilt: xix, 486 s.; xvii, 453 s.; xix, 47
s.; xviii, 512 s.; xix 633 s, 21.5 x 14 cm, sırtları bez kapakları karto